België heeft een nieuwe federale regering. In het regeerakkoord staan de krijtlijnen voor het beleid van de komende 4 jaar. Seksuele gezondheid werd niet vergeten. Sensoa analyseerde het regeerakkoord en legt linken met de 15 prioriteiten van Sensoa.
Structurele aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag is nodig
Het is positief dat de Arizona-regering aandacht heeft voor gelijke rechten, kansen en non-discriminatie. Het regeerakkoord vermeldt het belang van opleidingen, sensibiliseringscampagnes en omstaanderstrainingen ter preventie van geweld. Maar om een blijvend effect te hebben in het bestrijden en voorkomen van seksueel geweld, is herhaling belangrijk.
Sensoa pleit ervoor om omstaanderstrainingen structureel aan te bieden, bijvoorbeeld door ze op te nemen in bijscholingen van werknemers. Lokale besturen kunnen ook een verschil maken in de strijd tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag. Om hen hierin te ondersteunen ontwikkelde Sensoa de Toolbox Veilige Publieke Ruimte. Sensoa rekent op de federale overheid om de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag op te nemen in het grootstedenbeleid. Zo worden lokale besturen aangemoedigd om dit thema aan te pakken.
Het akkoord voorziet de mogelijkheid om anoniem aangifte te doen van seksueel geweld. Maar betekent dit ook het einde van de afspraak voor de politie om Dienst Vreemdelingenzaken te contacteren als mensen zonder wettige verblijfsvergunning aangifte doen? Als die afspraak effectief wegvalt, zou dat voor mensen zonder verblijfsvergunning een belangrijke drempel wegnemen om aangifte te doen.
Inzetten op preventie loont
We delen de visie van de regering dat de huisarts een centrale speler is in een toegankelijke gezondheidszorg, inclusief voor preventie. De meeste mensen zien hun huisarts ook terecht als eerste aanspreekpersoon bij gezondheidsproblemen. Zo ook voor vragen over seksuele gezondheid. Sensoa ontwikkelde daarom de Onder 4 Ogen-methodiek, een gesprektechniek die huisartsen helpt om seksuele gezondheid proactief te bespreken met hun patiënten.
Sensoa juicht toe dat de derdebetalersregeling, de maatregel dat je enkel remgeld moet betalen, wordt versterkt. Voor jongeren kan dit een groot verschil maken. Wegnemen van financiële (en administratieve) drempels speelt voor jongeren eveneens een rol in de vlotte toegang tot condooms.
We zijn heel tevreden dat de regering deze redenering volgt en drempels rond betaalbaarheid van anticonceptie wil wegwerken. De vermelding van preventie en de gezondheid van kwetsbare personen zijn andere positieve aspecten in het regeerakkoord.
Applaus is er van Sensoa voor het toegankelijker maken van PrEP en de verdere uitrol van het hiv-plan. Maar België kan nog hoger mikken: de aanhoudende stijging van nieuwe hiv-diagnoses vraagt om meer reactie en kan niet wachten tot aan de vernieuwing van het Belgische hiv-plan.
Sensoa is tevreden met de toewijding van de Arizona-regering aan evidence-based beleid. Sensoa denkt aan de erkenning van klinisch seksuologen, het KCE-onderzoek naar hormoonremmers om transgenderzorg te versterken en het expertenrapport voor de uitbreiding van de abortuswetgeving. Sensoa hoopt dan ook dat de regering de aanbevelingen uit zorgvuldig afgewogen en onderbouwde rapporten zal volgen.
De aanpak van seksuele gezondheid van kwetsbare groepen kan beter
Sensoa wil de seksuele gezondheid van onder andere vluchtelingen, asielzoekers en mensen zonder wettig verblijf verbeteren. Sensoa wil er bijvoorbeeld voor zorgen dat ze betere toegang hebben tot pre- en postnatale zorg en anticonceptie. Maar het regeerakkoord brengt extra obstakels voor deze mensen.
Meer mensen zullen in beperkte ruimtes samenleven of op straat slapen, wat hen extra kwetsbaar maakt voor seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat mogen we als maatschappij niet toelaten.
Sensoa pleit voor de verbetering van het systeem van de dringende medische hulp voor mensen zonder ziekteverzekering. Het regeerakkoord is daar onduidelijk over. Mensen stellen noodzakelijke zorg uit omdat het systeem ingewikkeld en te traag is. Bijvoorbeeld om zich te beschermen tegen hiv of tegen een ongeplande zwangerschap. Voor elke euro die je investeert in preventie, spaar je een veelvoud uit in uitgaven voor een hiv-behandeling.
Partners en kinderen van erkende oorlogsvluchtelingen moeten volgens het regeerakkoord minstens 2 jaar wachten om naar België te komen voor een gezinshereniging. De meerderheid van vluchtelingen zijn mannen. Zij worden vaak vooruitgestuurd omdat de migratiereis zelf heel gevaarlijk is. Dat betekent dat vrouwen en kinderen achterblijven. Hen langer laten wachten in oorlogsgebied, maakt hen kwetsbaarder voor (seksueel) geweld.
De reputatie van België als voorvechter van seksuele gezondheid komt in het gedrang
Goede punten zijn er voor het engagement voor de samenwerking met andere landen, bijvoorbeeld in de EU of de Verenigde Naties. Ook steun voor het lokale middenveld in de Belgische partnerlanden is een goede zaak. Daarnaast heeft de nieuwe regering oog voor reproductieve gezondheidszorg en -rechten, de strijd tegen hiv, gelijke rechten en kansen van vrouwen en meisjes, non-discriminatie op basis van seksuele voorkeur en de rechten van minderheden in het buitenlands beleid en ontwikkelingssamenwerking.
Sensoa stelt zich wel de vraag waarom niet expliciet verwezen wordt naar seksuele gezondheid en rechten en gendergelijkheid? Dat is in andere beleidsdocumenten wel zo en Sensoa rekent erop dat de huidige regering deze aanpak verderzet.
Sensoa maakt zich grote zorgen over de schrapping van een kwart van de middelen voor ontwikkelingssamenwerking vanaf 2027.
Sensoa vreest namelijk dat ziekenhuizen die levens redden de aangekondigde besparing zwaar zullen voelen. We willen toch niet dezelfde weg opgaan als Amerikaans president Donald Trump?
Ook de volgende koppeling is voor Sensoa problematisch: wil je als land internationale samenwerkingsmiddelen ontvangen, dan moet je uitgeprocedeerde vreemdelingen terugnemen. Deze voorwaardelijkheid maakt het moeilijker om partnerlanden te overtuigen om te investeren in moeder-kindzorg en anticonceptie. Het zet onze reputatie als verdediger van de mensenrechten en bezieler van internationale solidariteit op het spel.
Kortom, dit regeerakkoord biedt heel wat aanknopingspunten om de seksuele gezondheid in België de komende 4 jaar te verbeteren. Maar er is ook ruimte voor verbetering. Sensoa is beschikbaar om constructief samen te werken en kijkt ernaar uit om inzichten en ideeën te delen.
