WijGrijpenIn-campagne motiveert en helpt ingrijpen bij seksueel grensoverschrijdend gedrag

90% van jongeren wil wel ingrijpen, maar 40% weet niet hoe dat te doen

Uit internationale wetenschappelijke literatuur distilleerden we de meest effectieve methodes, de 5 A’s:

• Anderen betrekken
• Afleiden
• Afzonderen
• Aanspreken
• Aanwezig blijven

Uit focusgroepgesprekken bleek immers wel de bereidheid, maar ook de vraag naar concrete manieren om tussen te komen.

Ook de pretest van de campagne leert dat 90% van de 16-26-jarigen het belangrijk vindt om in te grijpen bij seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar 40% niet weet hoe dit te doen.

Daarnaast verzorgt Sensoa trainingen waarin professionals kunnen leren hoe zij op hun beurt vormingen kunnen geven aan jongeren en jongvolwassenen om in te grijpen. De campagne loopt met de steun van ZIJkant vzw en vzw Zijn die vormingen zullen geven.

Waarom omstanders?

Sensoa richt zich op omstanders omdat het een positieve insteek is waarbij iedereen betrokken kan worden: iedereen kan een rol spelen en er is geen indeling in (potentiële) plegers of (potentiële) slachtoffers, waardoor de boodschap iedereen bereikt en aanspreekt.

Omstanders kunnen een grote rol spelen in situaties van ‘alledaags’ seksueel grensoverschrijdend gedrag, het gaat in deze campagne over de ‘lichtere’ vormen van grensoverschrijdend gedrag. Omstanders kunnen het gedrag stopzetten, escalatie vermijden en het slachtoffer ondersteuning bieden, wat de gevolgen voor slachtoffers op zowel korte als lange termijn kan verbeteren.

Daarnaast kunnen omstanders zorgen voor sociale verandering door aan te geven dat het gedrag niet gewenst is en door te tonen dat ingrijpen een goede reactie is.

Bovendien is het niet-ingrijpen van omstanders nefast, omdat er een valse consensus ontstaat: door niet te reageren geven ze (ongewild) de boodschap dat ze de kant van de dader kiezen.

Iedereen heeft de verantwoordelijkheid om mee in te staan voor een veilige omgeving. Seksueel grensoverschrijdend gedrag is nooit ok.

De 5 A’s, makkelijk te onthouden

Concreet onderzocht Sensoa de wetenschappelijke literatuur over omstanders, organiseerde vijf focusgroepen en ging na welke good practices voortkwamen uit andere programma’s gericht op omstanders. Bij elk van de focusgroepgesprekken kwamen de volgende hindernissen bij de vraag naar wat het moeilijker maakt om in te grijpen, steeds terug:

• De gedeelde verantwoordelijkheid tussen omstanders en de sociale druk
• Niet weten hoe te reageren
• Het mogelijk risico en gevaar, een onveilig gevoel

Daarom zet de campagne in op mobilisatie en hoe je juist kan ingrijpen, met telkens de raad zichzelf niet in gevaar te brengen.

Uit de pretest van de campagne blijkt dat 90% van de 16-26-jarigen het belangrijk vindt om in te grijpen in situaties van seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar 40% van de 16-26-jarigen weet niet hoe dit te doen.

Uit voormelde onderzoeken, kwamen deze ‘interventiemogelijkheden’ terug als effectief en haalbaar voor velen:

• Anderen betrekken: de hulp van anderen inroepen, zoals andere omstanders of iemand met autoriteit
• Afleiding creëren: de aandacht weghalen van de gebeurtenis en op jou richten
• Afzonderen: het slachtoffer fysiek uit de situatie halen
• Aanspreken: de dader en/of het slachtoffer aanspreken
• Aanwezig blijven: heb je het gevoel niet veilig te kunnen ingrijpen, de situatie in het oog houden en achteraf het slachtoffer ondersteuning bieden.

Meer over hoe je als omstander kan helpen bij seksueel grensoverschrijdend gedrag

Train de trainers

Sensoa biedt zelf geen vormingen rechtstreeks naar jongeren of jongvolwassenen aan, maar geeft wel trainingen aan professionals om deze vormingen aan jongeren en jongvolwassenen te geven.

In het kader van de campagne zullen partners vzw Zijn en ZIJkant vzw enkele vormingen geven in het voorjaar van 2022 aan hogescholen en universiteiten. Zij staan ook mee in voor de vorming aan de Thomas More-Hogeschool waarmee deze campagne afgetrapt wordt.

Partners in het verhaal

Ook anderen werken aan het sensibiliseren over seksueel grensoverschrijdend gedrag en het inzetten van omstanders.

Stad Antwerpen heeft 15 training of trainers besteld bij Sensoa en komt eind november zelf met een eigen campagne naar jongeren waarin de 5 A’s gebruikt worden.

Gent startte in september met het stadsbreed uitrollen van de active bystander-training. In een workshop van anderhalf uur leren deelnemers hoe te reageren op ongewenst gedrag en oefenen ze deze strategieën in met eigen cases.

LOKO, de koepelorganisatie van alle Leuvense studenten, komt met een eigen campagne ‘Grenzen? Boundaries!’ met tal van activiteiten en heeft in het kader daarvan twee training of trainers besteld bij Sensoa.

Ten slotte is er ook nog VTM. Eén van de afleveringen van het populaire “Ze zeggen dat” behandelt street harassment tegenover vrouwen en wat je als omstander kan doen. Onze experte Julia Day geeft daarbij commentaar, net als minister Annelies Verlinden.

Maakte je zelf seksueel grensoverschrijdend gedrag mee en wil je een luisterend oor, dan kan je steeds terecht bij de hulplijn 1712.

Wouter Beke, Vlaams minister van Welzijn, Gezin Volksgezondheid en Armoedebestrijding:

“Seksueel grensoverschrijdend gedrag valt nooit goed te keuren. Seksualiteit moet dan ook vrij van dwang, discriminatie en geweld zijn. Wanneer je hiervan getuige bent, is het belangrijk dat je weet op welke manier je best kan ingrijpen. Niet evident, maar wel noodzakelijk.

Daarvan is ons Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid ook overtuigd. Met hun nieuwe campagne #WijGrijpenIn wil Sensoa tips geven over hoe in te kunnen grijpen als getuige zijnde van seksueel grensoverschrijdend gedrag, zonder jezelf in gevaar te brengen.

Ik ben tevreden dat er zoveel partners samenwerken rond dit maatschappelijk thema en zich inzetten om zo grenzen te bewaken.”

Naar de campagnepagina #WijgrijpenIn