In een gesprekje over een stijve piemel met een jongen (5 jaar) met een visuele beperking, raakt de professional de penis van de jongen aan en toont hoe hij moet masturberen.
De jongen laat dit gebeuren. Ze zijn op de kamer van de jongen.
Beoordeel de situatie
Toets de situatie af aan de 6 criteria voor gezond seksueel gedrag. We beoordelen hier het gedrag van de begeleider.
Is er wederzijdse toestemming?
Het is niet duidelijk of de jongen toestemming gaf. De jongen weet niet wat er gaat gebeuren en wat de gevolgen kunnen zijn.
Het is mogelijk dat hij omwille van zijn beperking geleerd heeft dat het normaal is dat andere mensen hem aanraken.
Is er vrijwilligheid?
Is er in deze situatie enige mate van dwang, druk of beloning aanwezig?
De jongen kan onder druk staan: hij durft misschien niet weigeren tegenover een volwassene.
Is er gelijkwaardigheid?
De betrokken partijen zijn geen evenwaardige partners. De professional is ouder en heeft een gezagsrelatie met de jongen.
Past het gedrag bij de leeftijd en ontwikkeling?
De professional betrekt de jongen in een situatie waar hij nog niet aan toe is. Kinderen moeten hun lichaam kunnen ontdekken op hun tempo, passend bij hun ontwikkeling. Op eigen houtje of met andere kinderen.
De begeleider zou moeten weten dat deze situatie niet oké is.
Kan het gedrag in deze omgeving en context?
Stoort het gedrag niemand en wordt de privacy gerespecteerd?
Het criterium ‘context’ is hier niet relevant want het gedrag blijft grensoverschrijdend.
Wat is de impact?
Heeft dit gedrag negatieve gevolgen? Is er schade voor de jongen? Is er risico voor de begeleider?
De gevolgen voor de jongen kunnen ernstig zijn. Ook voor de professional kunnen de gevolgen schadelijk zijn.
Het gedrag in deze voorbeeldsituatie krijgt volgens het Sensoa Vlaggenysteem een zwarte vlag.
Bekijk de kenmerken voor deze vlag
Er is sprake van zwart (zeer ernstig grensoverschrijdend) gedrag als
- er duidelijk geen toestemming is van alle betrokkenen
- het seksueel contact wordt afgedwongen met dreigementen, agressie of geweld
- er een grote ongelijkwaardigheid is tussen beide partijen
- het gedrag totaal niet overeenstemt met wat op die leeftijd gebruikelijk is
- het gedrag zwaar aanstootgevend is
- het zware fysieke, emotionele of psychologische schade tot gevolg heeft
Hoe reageer je op deze situatie?
Tegenover het kind:
"De begeleider heeft je piemel aangeraakt om je uit te leggen hoe je een stijve piemel krijgt. Het is oké dat hij dat uitlegt, maar hij mag je niet aanraken om dat te doen. Geen enkele volwassene. Als je nieuwsgierig bent naar je lichaam, mag je dat zelf aanraken."
"We gaan dat bespreken met de begeleider. Dat mag niet meer gebeuren."
Tegenover de professional:
"Je hebt geprobeerd uit te leggen hoe je een stijve piemel kan krijgen door zijn piemel aan te raken. Welk gevoel heb je daar zelf bij? Hoe reageerde het kind?"
"Het is oké om hem dat uit te leggen, maar je overschrijdt een grens door hem aan te raken. Je kan ook voorlichting geven door het uit te leggen of met modellen."
"Ik vrees dat je hier een professionele fout hebt gemaakt. Welke stappen kunnen we zetten? We organiseren een gesprek met de ouders."
Algemene richtlijnen voor reageren bij zwarte vlag
- Stop het gedrag.
- Benoem of bevraag wat je ziet of hoort.
- Reageer empathisch: bespreek gevoelens van alle betrokkenen.
- Bevestig de positieve aspecten van het gedrag. Leg uit waarom.
- Begrens het deel dat niet oké is en leg uit waarom.
- Maak afspraken. Verhoog het toezicht en beperk bewegingsvrijheid. Aandacht voor nazorg en herstel.
- Confronteer de betrokkenen en verbied of leg de consequenties uit.
- Neem maatregelen.
- Maak een verslag op en verwijs.
Meer informatie over de ‘richtlijnen tot handelen’ vind je in het pakket ‘Buiten de lijnen’.
Bekijk het beleid in je organisatie
Leg in een gedragscode en in afspraken vast welke handelingen functioneel deel uitmaken van de job. Leren masturberen kan nooit door aanrakingen gebeuren.
Wil je na deze situatie het beleid van je organisatie bijsturen? Op Grenswijs.be kan je op maat van je organisatie een integriteitsbeleid opstellen rond seksueel grensoverschrijdend gedrag, agressie of pesten.
Gelijkaardige situaties van seksueel gedrag
Ga aan de slag met het Vlaggensysteem
Voor volwassen cliënten, begeleiders en medewerkers
Voor kinderen en jongeren met een gewone seksuele ontwikkeling
