Filip Dupan is al twintig jaar actief bezig met relationele en seksuele vorming op in Sint-Lodewijks in Brugge. Hij geeft ook relationele en seksuele vorming op andere scholen en als vrijwilliger van het CGSO in Brugge.

Er mag meer aandacht zijn voor kwetsbaarheid op sociale media, in alle jaren
Filip Dupan, leraar Sint-Lodewijks, Brugge

Online kwetsbaarheid vooral in de eerste graad

Bij ons komen sociale media vooral aan bod in de eerste graad. Ik heb een collega orthopedagoge die ook les geeft. Samen met haar collega leerlingenbegeleidster werkt ze in de eerste graad veel rond sociale media. In het eerste jaar gaat dat vooral over cyberpesten en de gevolgen voor de slachtoffers. 

In het tweede jaar gaat het dan vooral over ‘nadenken over wat je online zet’. We hebben een infobrochure gemaakt en organiseren regelmatig een ouderavond rond nieuwe media. We geven leerlingen informatie over hoe je je eigen profielen beveiligt. Online kwetsbaarheid komt dus vooral in de eerste graad aan bod. 

Ook in derde jaar aandacht voor sociale media en sexting

We organiseren elk jaar een dag over relaties en seksualiteit voor het derde jaar. We doen dat al meer dan 15 jaar. We werken regelmatig aan een update en besteden nu ook in het derde jaar meer aandacht aan weerbaarheid en kwetsbaarheid op sociale media en aan sexting. We volgden vorming bij Sensoa om nieuwe elementen en methodieken toe te voegen. 

Thema’s herhalen en uitdiepen

In het vijfde jaar beschouwen we relationele en seksuele opvoeding als een soort herhaling. Ik vind die herhaling over meerdere jaren nodig. Zo kan je je meer richten op de noden van elke leeftijd. En kan je thema’s opnieuw aanbrengen en uitdiepen. 

Leerlingen deden zelf onderzoek naar sociale media

Leerlingen in de derde graad hebben al meer inzicht in hoe ze best omgaan met sociale media. We laten hen in het zesde jaar in het kader van ‘probleemgestuurd onderwijs’ bijvoorbeeld zelf onderzoek doen, met een leraar als begeleider. Leerlingen kozen zelf al voor het thema ‘sociale media’. 

Op de 'relatiedag' kwamen ze dan zelf hun onderzoek voorstellen. Ze confronteerden medeleerlingen met hun online profielen en bespraken wat ze op internet aanvaardbaar vonden en wat niet. 

Een ouder wou getuigen over wat sexting veroorzaakte in haar gezin

Er komen vragen over sociale media binnen in de leerlingenbegeleiding, maar eerder beperkt. We hebben wel al gevallen gehad op school over doorsturen van beelden, samen met pestberichten. Er kwamen ook klachten over sexy beelden die leerlingen hadden doorgestuurd (sexting). Een ouder wou komen getuigen over wat dat veroorzaakte in haar gezin. 

Echt online misbruik is dus relatief beperkt, maar als het gebeurt zet dat heel wat in beweging. Het is niet makkelijk om alles dan in ‘goede banen’ te leiden om het misbruik te stoppen. 

Vooral vrienden melden grensoverschrijdende sexting

Als het over grensoverschrijdende sexting gaat, zijn het vaak de vrienden of vriendinnen die iets komen melden. We komen het dus vooral te weten via de omgeving.

Als er zich iets voordoet op onze school, houden we gesprekken met leerlingen en met ouders. Bij sexting zetten ouders soms ook stappen naar de politie. Via politie is niet altijd alles mogelijk, maar ze kunnen onder meer onderzoeken van waar de berichten verzonden zijn. 

Meer vragen dan vóór de vorming

Belangrijk is dat seksuele vorming op het (les)programma blijft staan, dat je het herneemt in alle graden en dat er tijd is om thema’s uit te diepen. Een vormingsmoment van twee uurtjes bijvoorbeeld heeft weinig zin. Dan vrees ik soms dat je leerlingen met meer vragen achterlaat dan vóór de vorming. 

Je hebt sowieso al wat tijd nodig om de juiste sfeer te creëren en om afspraken te maken. Soms komt de resterende tijd vooral neer op ‘kennisoverdracht’, terwijl het zo belangrijk is om vanuit de vragen van de leerlingen zelf je vorming op te bouwen.

Jonge vluchtelingen hebben eigenlijk hetzelfde nodig als alle jongeren, hoe contacten leggen bijvoorbeeld

Ik geef ook seksuele vorming voor CGSO Brugge in andere scholen. Soms heb ik ook groepen met vluchtelingenjongeren. Wat die jongeren nodig hebben aan relationele en seksuele vorming is eigenlijk hetzelfde als alle andere jongeren. Het gaat om eenvoudige dingen: hoe leg ik de eerste contacten bijvoorbeeld, hoe kan ik versieren, welke voorbehoedsmiddelen kan ik gebruiken enz.

Een volledige dag per jaar zou mooi zijn

Een volledige dag per schooljaar zou mooi zijn: er is in ieder geval meer dan voldoende materiaal en gesprekstof om daar een hele dag met jongeren rond te werken.