Imke Melis is leraar PAV in het zesde jaar van het Stedelijk Lyceum Olympiade in Antwerpen, vroeger 'SITO 5'.
De leerlingen van Imke gingen aan de slag met de materialen en waren druk met elkaar in overleg. Hoe ging dat in zijn werk? Imke gaf graag een woordje uitleg over haar aanpak.
Projectdag over relaties en seksualiteit
Elk jaar organiseren we op onze school een projectdag over relaties en seksualiteit. Het nieuwe leerplan voor Project Algemene Vakken (PAV) legt ons op om projectmatig te werken. De leerlingen mogen de thema’s zelf kiezen.
Vroeger kwam het thema relaties en seksualiteit aan bod in het vak zedenleer. Maar zo bereikten we minder leerlingen met een Islam-achtergrond. Daarom laten we dit nu meer aan bod komen in de algemene vakken.
Bij vrienden en thuis kunnen ze minder terecht
We zijn een school met leerlingen uit verschillende culturen en vaak ook met een specifieke thuissituatie. Ze hebben veel vragen over relaties en seksualiteit, maar kunnen er bij vrienden en thuis minder mee terecht. De school is dan een goede plek om daarrond te werken.
We maken er een peer teaching project van
De leerlingen reageren heel enthousiast, vooral door onze werkvormen. We vatten het op als een 'peer teaching project': niet de leraars maar de leerlingen zelf geven de lessen. Dat vinden ze super: ze kunnen elkaar alle vragen stellen. We houden meisjes en jongens wel apart, zodat ze zich comfortabel voelen. Dan is de stap heel klein om vragen te stellen.
In kleine groepjes komen ze wel los
In het begin van de dag zijn ze nogal terughoudend, maar we zorgen voor een veilige omgeving door groepjes te beperken tot 8 à 10 leerlingen. Dan komen ze echt wel los. We organiseren het op die manier vanaf het vierde jaar.
We zijn begonnen met de richting Verzorging en doen nu ook een traject met de richting Organisatiehulp. Als thema’s kiezen we soa’s, anticonceptie, seksuele meerderjarigheid, tienerzwangerschappen en taboes.
Daarnaast doen we ook een activiteit rond relaties en seksualiteit voor de kinderen van het eerste jaar, maar daar gaat het vooral over verliefd zijn, omgaan met gevoelens, algemene en intieme hygiëne, maandstonden en natte droom.
Ze kiezen moeilijke onderwerpen om er meer over te weten
Homoseksualiteit is een moeilijk thema, maar we zien dat moslima’s er zelf voor kiezen om dat onderwerp toch te behandelen. Ze kiezen op die manier zelf voor moeilijke onderwerpen waarover ze weinig weten. Zo willen ze hun kennis uitbreiden en dat vind ik enorm positief. Het is een manier om een taboe te doorbreken, zonder er op het even welk moment te moeten over praten.
Maagdelijkheid en anticonceptie vinden zij belangrijk
Verder vinden ze zeker maagdelijkheid belangrijk, daar hebben ze veel vragen over. Moet je bloed verliezen? Wat is een maagdenvlies precies? Doet de eerste keer pijn? Kan een maagdenvlies hersteld worden? Kan een arts zien of je nog maagd bent? Wat kan je doen als de familie bloed verwacht op het laken?
Ze hebben ook veel aandacht voor anticonceptie. We worden op de school geconfronteerd met tienerzwangerschappen, dus het is goed dat dat aan bod komt. In het leerplan staat ook seksuele meerderjarigheid als thema.
Reacties van de ouders
Meestal vragen de jongeren zelf om de ouders niet in te lichten. We communiceren wel dat er een projectdag is, maar niet waarover. Anders komen sommige leerlingen bewust niet naar school. Achteraf krijgen we ook geen klachten. We geven foldertjes en brochures mee, over seks en de wet en ongewenst zwanger bijvoorbeeld. Er zit ook een condoom bij en een maandverbandje. Vaak halen ze er wel zaken uit omdat ze dat niet mee naar huis durven nemen.
Een tip: laat hen die zaken zelf overbrengen
Of ik tips heb om deze gevoelige thema’s bespreekbaar te maken? Organiseer heel veel peer teaching. Laat hen die zaken zelf overbrengen. Het heeft een heel positief effect. Ze nemen zaken makkelijker aan, ze durven vragen stellen. En de peer teachers zijn blij om bij te dragen aan de kennis van hun medeleerlingen. ‘Kan je zwanger worden als je sperma inslikt’ is zo’n vraag die ze aan elkaar durven te stellen.
Cultureel diverse groep? Maak ook je werkvormen divers
Hoe werk je met een cultureel zeer diverse groep? Breng zoveel mogelijk variatie aan in thema’s en werkvormen. Laat ze bijvoorbeeld afbeeldingen en namen van anticonceptie bij elkaar zoeken, doe een stellingenspel, laat ze zelf een quiz samenstellen, een rollenspel organiseren, een kwartet maken, een filmpje bekijken met vragen achteraf …. Laat hen zo actief mogelijk deelnemen, dingen zelf maken.
Zelf leermiddelen verkennen was een succes
De leerlingen zelf laten zoeken in materialen en leermiddelen was een succes. Ze hebben daar heel veel aan gehad. Ze hadden al een draaiboek, maar ze hebben achteraf nog veel omgegooid en anders aangepakt. Het is een heel toffe manier om kennis over te brengen. Echt iets om opnieuw te doen.
Een heel leerrijk proces
We doen dit project graag op het einde van het schooljaar. We beschouwen het ook als een examenopdracht. We beoordelen vooral de eindproducten die ze maken, maar ook hoe ze het hebben aangepakt. Ze worden bijvoorbeeld beoordeeld op gericht kunnen zoeken naar informatie, bronnen raadplegen, kunnen samenwerken, rekening houden met culturele verschillen, opvattingen kunnen formuleren, correct kunnen reageren op emoties van anderen … ze leren heel veel door dit proces.
Het is een leuke werkvorm die we de volgende jaren graag willen herhalen.
