De huisarts is voor veel Vlamingen het eerste aanspreekpunt bij gezondheidsvragen. Ook over seks. Maar hoe begin je daar als arts aan? Sensoa ontwikkelde ‘Onder vier ogen’, een methodiek voor huisartsen om met patiënten in gesprek te gaan over seksuele gezondheid.
Artsen kunnen daarover een training volgen via hun Lokale Kwaliteitsgroep (LOK), een interactieve workshop die wordt gegeven door een duo van een huisarts en een seksuoloog, zoals Luc Debaene en Chloé De Bie.
Wie zijn Chloé De Bie en Luc Debaene?
Luc Debaene was 25 jaar lang huisarts en gaf een carrière lang les aan huisartsen in opleiding aan de Universiteit Antwerpen. Chloé De Bie is klinisch seksuologe, psychologe en relatietherapeute.
Allebei geven ze regelmatig workshops over ‘Onder vier ogen’ aan huisartsen in het
kader van LOK-groepen.
Wat is 'Onder 4 ogen'?
Luc: De methodiek ‘Onder vier ogen’ vloeit voort uit het Sexpert-onderzoek in 2013. Daarbij was onder meer duidelijk geworden dat de Vlaming veel te lang wacht voordat hij of zij een probleem of vraag rond seksuele gezondheid aankaart. De conclusie was dat huisartsen zelf het onderwerp op tafel moeten leggen. Dat werkt al veel schroom weg.
Hoe helpt 'Onder vier ogen' praten over seksuele gezondheid?
Chloé: De methodiek reikt vier heel eenvoudige stappen aan om een gesprek te beginnen. Eerst creëer je een opening: je brengt het thema van seksualiteit aan en je vraagt toestemming om erover te praten. Dat kan vaak in het kader van een ander onderwerp.
Luc: Bijvoorbeeld: ‘sommige patiënten hebben een verlaagd libido door deze medicatie. Merkt u dat ook?’ Of: ‘vindt u het goed als we even over soa’s praten?’ De patiënt krijgt zo de kans om te praten, maar het hoeft niet. Daarna geven we technieken mee om het gesprek verder te stimuleren. Het belangrijkste is dat de arts ruimte maakt voor vragen van de patiënt. Veel mensen beginnen vanzelf hun verhaal te doen wanneer ze voelen dat die ruimte er is. Het gesprek afronden kan je doen door samen te vatten, een heel goede techniek waarbij je toont dat je de patiënt begrepen hebt.
En als laatste stap doe je een aanbod: je maakt een afspraak voor een vervolggesprek, of je verwijst de patiënt door als dat nodig is.
Tijd genoeg om ook een gesprek over seks te beginnen?
Als huisarts heb je voor elke patiënt een kwartiertje de tijd. Voldoende om medische problemen vast te stellen, maar ook om een gesprek over seks te beginnen?
Chloé: Daar knelt voor veel artsen het schoentje. Een van onze belangrijkste boodschappen voor huisartsen is dan ook: je hoeft niet álles te doen. Begin klein en creëer een opening. Wist je dat het gemiddeld zeven jaar duurt voordat mensen met een probleem naar de seksuoloog stappen? Als huisarts heb je een unieke kans om een onderwerp aan te snijden waarrond het anders stil blijft.
Luc: De reactie van huisartsen is vaak: ‘ik ben toch geen seksuoloog, ik voel me niet competent’. Maar het belangrijkste in deze methodiek is luisteren, en dat is een competentie die je als huisarts heel breed nodig hebt. Daarom is het handig dat we de workshops voor huisartsen altijd in duo geven: een huisarts en een seksuoloog. Zo combineren we de insteek uit de praktijk én de wetenschappelijke context. We zijn met negen seksuologen en acht artsen, en daaruit stellen we duo’s samen naargelang de locatie en de beschikbaarheid.
Chloé: We maken de workshops met de LOKs bewust zo concreet mogelijk. We beginnen altijd met de vraag naar ervaringen uit de eigen praktijk van de deelnemers. Zo zien de artsen al snel dat hun collega’s met dezelfde drempels kampen. En dan geven we heel eenvoudige voorbeelden. Zinnen die je kan gebruiken of manieren waarop je het gesprek kan sturen. Op het einde tonen we een filmpje waarin Luc op zeven minuten tijd de hele methodiek doorloopt in een realistisch patiëntengesprek. Zeven minuten! Daarvoor moet je het toch niet laten? (lacht)
Hebben de workshops succes?
Luc: Daar ben ik zeker van. Om te beginnen merk je dat aan het aantal aanvragen, een zestigtal. Huisartsen zijn verplicht om zich bij te scholen via hun LOK, maar de onderwerpen zijn vrij te kiezen. Bij evaluaties na de workshops geven de meeste artsen te kennen dat ze voortaan vaker over seksualiteit willen praten met hun patiënten en dat ze de gespreksmethodiek een meerwaarde vinden.
Chloé: Onlangs kreeg ik een patiënte over de vloer die doorverwezen was door haar huisarts. Die had blijkbaar een van de workshops gevolgd. Weet je wat die patiënte zei? ‘Mijn huisarts begon zelf over seks en het deed me deugd dat ze daar zo normaal over deed.’ Ik kon wel juichen. Dat is precies wat we met deze workshops voor ogen hebben.
