Vlamingen zijn vrij tevreden over hun seksleven. Dat bleek uit het Vlaamse ‘Sexpert-onderzoek’ uit 2013.
1.832 Vlamingen tussen 14 en 80 jaar werkten mee aan dit onderzoek over hun seksuele gezondheid.1
De resultaten komen goed overeen met Nederlands onderzoek.2
Zijn Vlamingen tevreden over hun seksleven?
Vlamingen zijn over het algemeen tevreden over hun seksleven. In het Sexpert-onderzoek (2013) gaven mannen een gemiddelde score van 3,6 en vrouwen 3,5 op 5.1
- Was een seksueel ervaren persoon de afgelopen 6 maanden seksueel actief of niet? Dat maakt verschil uit. Vlamingen uit de niet-actieve groep zijn gemiddeld minder seksueel tevreden dan de actieve groep.
- Leeftijd speelt een rol. Mannen in de oudste groep (65-80) en vrouwen boven de 50 jaar zijn minder seksueel tevreden.
- Mensen die aangeven dat ze (bijna) altijd een orgasme bereiken, zijn meer tevreden.
Weten Vlamingen wat seks leuk maakt?
De Preventiebarometer seksuele gezondheid (2023) peilde naar kennis over seksueel welbevinden.7 De meerderheid van de bevolking (90,6%) zegt voldoende te weten wat seksualiteit fijn maakt voor hen.
Er is wel een significant verschil tussen mannen en vrouwen: 92,6% tegenover 88,6%.
Dit percentage is ook lager bij:
- Jongvolwassenen (18-24 jaar)
- Ouderen (75+)
- Lager opgeleiden
- Personen die moeilijk financieel rondkomen.
Hoe vaak hebben Vlamingen seks?
Gemiddeld genomen hebben (jong)volwassenen vanaf 18 jaar in Vlaanderen 1,2 keer per week seks.1
Hoe vaak volwassenen seks hebben, verschilt naargelang de leeftijd:
- Jongvolwassenen, dertigers en veertigers hebben het vaakst seks.
- De frequentie ligt lager vanaf 50 jaar: gemiddeld minder dan één keer per week.
Seks de voorbije zes maanden
Van de seksueel ervaren Vlamingen was de meerderheid (79%) ook seksueel actief tijdens de voorbije 6 maanden, met uitzondering van de 65-plussers. Bij hen waren 57% van de mannen en 36% van de vrouwen seksueel actief.1
Dit cijfer komt vrij goed overeen met Nederland. Drie kwart van de Nederlanders heeft het laatste half jaar seks gehad met een partner.2
Seksuele handelingen
- 93% van de Vlamingen uit het Sexpert-onderzoek heeft ervaring met verschillende seksuele handelingen.
- 89% heeft ervaring met geslachtsgemeenschap (penetratie).
Hoeveel sekspartners hebben (jong)volwassenen?
Hun hele leven door hebben Vlaamse mannen in alle leeftijdsgroepen systematisch meer sekspartners dan hun vrouwelijke leeftijdsgenoten, met uitzondering van de oudste groep (65-plussers).1
Bij vrouwen is het aantal sekspartners eerder gelijk in alle leeftijdsgroepen (gemiddeld een 5-tal). De variatie in het aantal partners is bij mannen ook groter dan bij vrouwen.
De groep mannelijke dertigers en 50- tot 64- jarige mannen heeft gemiddeld genomen het hoogste aantal sekspartners (gemiddeld 13).
Jongvolwassenen (18-29 jaar), zowel mannen als vrouwen, geven het hoogste gemiddelde aantal sekspartners tijdens het voorbije half jaar aan.
Is seks belangrijker voor mannen dan voor vrouwen?
Zowel vrouwen als mannen vinden seks belangrijk.
Het belang dat mensen hechten aan seks werd gemeten op een vijfpuntenschaal (1 = heel onbelangrijk tot 5 = heel belangrijk).
Mannen scoren gemiddeld 3,8 en vrouwen 3,5 op 5 op die schaal.1
Hebben ouderen (75+) nog interesse in seks?
Daalt onze interesse in seks met de leeftijd? Dat blijkt niet uit onderzoek: seksualiteit blijft belangrijk, hoe oud je ook wordt.
In 2022 vroegen wetenschappers van de Universiteit Luik en Universiteit Gent aan 511 Belgische senioren hoe ze seksualiteit beleven. 4
Persoonlijke situatie bepaalt de interesse
Ouderen die nog seksueel actief zijn, ervaren meer bevrediging en staan ook positiever tegenover seks op latere leeftijd. De interesse is dus veel meer persoons- dan leeftijdgebonden:
- De helft van de deelnemers had een relatie, voornamelijk samenwonend met hun partner. Bijna een derde (31,3 procent) geeft aan nog seksueel actief te zijn, een kleine helft (47,3 procent) is dat niet, maar heeft het voorbije jaar ‘fysieke/lichamelijke tederheid’ beleefd.
- Seksuele activiteit hangt samen met de aanwezigheid van een partner, tevredenheid met het seksuele leven, positieve houdingen ten opzichte van seksualiteit op latere leeftijd, een jongere leeftijd, en het ontbreken van een handicap.
- Lichamelijke tederheid hangt samen met de aanwezigheid van een partner, residentie in de gemeenschap, en een open houding ten opzichte van seksualiteit op latere leeftijd.
Grotere drempel om hulp te zoeken
Voor deze groep is het moeilijker om hulp te zoeken, merken de onderzoekers. De huidige 75-plussers groeiden op in een samenleving waarin seksualiteit vaak verzwegen werd.
Daarom is het belangrijk dat zorgverleners seksualiteit proactief ter sprake brengen en rekening houden met mogelijke fysieke of mentale beperkingen.
Hoe vaak hebben Vlamingen een orgasme?
Mannen (90%) ervaren vaker dan vrouwen (48%) (bijna) altijd een orgasme tijdens seks. Vooral oudere mannen (vanaf 50 jaar) en vrouwen (65-80 jaar) beleven minder frequent een orgasme.1
Mannen en vrouwen die frequenter seks hebben, geven ook aan dat ze vaker een orgasme ervaren. 14,5% van de vrouwen geeft aan nooit een orgasme te hebben ervaren tijdens seks. Bij mannen is dat 2,6%.
Hoeveel Vlamingen voelen zich homo, lesbisch of biseksueel?
In het Sexpert-onderzoek benoemde 3,3% van de respondenten zichzelf als holebi (homo, lesbisch of biseksueel). Om te achterhalen hoeveel mensen effectief homo- lesbisch of biseksueel zijn, stelden de onderzoekers vragen over de 3 dimensies van seksuele oriëntatie:
- Hoe benoem je jezelf?
- Over wie koester je seksuele fantasieën?
- Met wie heb je seks?
Rekening houdend met die 3 dimensies zien we 3,9% homo- en biseksuele mannen en 9,8% lesbisch of biseksuele vrouwen.1
Wie had seks met meer dan één partner het afgelopen jaar?
De nationale gezondheidsenquête peilde bij de actieve seksuele bevolking wie seks had met meer dan één partner in de laatste 12 maand.
- Bij jongeren en jongvolwassenen (15-24 jaar), had bijna één derde (27%) seks met meer dan één partner gehad in het laatste jaar.
- Bij 25-34-jarigen had 13,7% seks met meer dan één partner in die periode.
Vanaf de leeftijd van 35 jaar wordt het verschil tussen mannen en vrouwen groter. Meer mannen dan vrouwen boven de 35 hadden het afgelopen jaar seks met meer dan één partner.
- Bij de 35-44-jarigen, heeft 5,7% van de vrouwen tegenover 12% van de mannen, seks gehad met meer dan één partner het afgelopen jaar.
- In de leeftijd van 45-54 jaar heeft 8% van de mannen en 3,9% van de vrouwen seks gehad met meer dan één partner.
- In de leeftijd van 55-64 jaar heeft 5% van de mannen en 1,8% van de vrouwen seks gehad met minstens één partner gehad het afgelopen jaar.3
Hoeveel mannen en vrouwen gaan er vreemd?
Ontrouw binnen de partnerrelatie komt voor bij 1 op 4 mannen en 1 op 5 vrouwen. De hoogste percentages vinden we terug bij de dertigers (1 op 3) en bij de 50- tot 64-jarigen (27%).1
Hoeveel Vlaamse mannen gaan naar prostitué(e)s?
14% van de mannen bezocht ooit een sekswerker, vooral dertigers en veertigers. Een kwart deed dat tijdens het afgelopen half jaar.1
Wat zorgt voor een positieve seksbeleving?
Factoren die voor een positieve seksbeleving zorgen (voor mannen en vrouwen met een vaste partnerrelatie):
- een romantische sfeer
- weg van huis zijn
- tijd vrijmaken
Hinderen een positieve seksbeleving
- stress
- ruzie met de partner
- zorg voor de kinderen1
Hangt seksuele tevredenheid samen met leeftijd, herkomst, religie of opleidingsniveau? Volgens Nederlands onderzoek nauwelijks.2
Gender speelt wel een rol. Nederlandse vrouwen geven aan dat ze minder vaak (75%) erg genieten van seks dan Nederlandse mannen (92%).
Nederlandse mannen vinden ook bijna alle vormen van seks prettiger dan vrouwen. Er zijn ook grote gelijkenissen. Zo hebben mannen én vrouwen seks zowel uit liefde als uit lust.
Corona: welke invloed had covid op seks en daten?
Voor Vlaanderen hebben we hier geen onderzoek over. In Nederland deden Rutgers en SOA AIDS Nederland wel een kwalitatieve bevraging bij jongvolwassenen (16-24 jaar). Ze vertelden aan de hand van een tijdslijn over hun ervaringen met liefde, seks, (online) daten en flirten in de periode van de coronacrisis.5
Corona belemmerde het liefdesleven
- De coronacrisis belemmerde het liefdes- en seksleven van veel jongeren. Periodes met avondklok of lockdown waren meest ingrijpend.
- Er waren beperkte mogelijkheden om een nieuwe liefde te ontmoeten. Jongeren waren voorzichtig met daten en seks door de kans op verspreiding van corona.
Soms sneller seks
- Door de avondklok moesten afspraakjes gehaast en er was bijna geen ruimte om elkaar in een rustig tempo te leren kennen. Jongeren bleven bijvoorbeeld sneller bij elkaar slapen en hadden daardoor sneller seks.
Meer diepgang, maar ook teveel op elkaars lip
- Jongeren in een relatie vonden meer diepgang binnen de relatie, terwijl anderen juist te veel op elkaars lip zaten.
- De versoepelingen in de zomer van 2021 zorgden voor zowel hoogte- als dieptepunten. Jongeren konden weer uitgaan waardoor ze weer nieuwe mensen ontmoetten, meer gingen daten en leukere dingen met hun partner konden doen. Er kwamen nieuwe verleidingen en afleidingen, voor single jongeren en jongeren in relaties. Er ontstonden soms twijfels over de relatie als partners te dicht op elkaars lip hadden gezeten.
Na corona: jongeren willen verlies inhalen
- In de toekomst willen veel jongeren een inhaalslag maken op liefdesgebied, anderen willen experimenteren met seks en sommigen willen hun relatie versterken.
- Jongeren hebben vooral behoefte aan persoonlijke dates en langer met dezelfde persoon, in plaats van oppervlakkige afspraakjes met verschillende mensen. Dit nemen ze mee van de coronacrisis waarin sommige jongeren een ‘coronarelatie’ kregen. Zo’n relatie ontwikkelde zich vaak sneller uit een verlangen naar intimiteit en weinig mogelijkheden om anderen te ontmoeten. 5
Hoeveel Vlamingen hebben seksuele problemen?
Seksuele functiestoornissen
Bij een seksuele functiestoornis is het seksueel functioneren in één van de fasen van de seksuele responscyclus verstoord. Het gaat bijvoorbeeld om orgasmestoornissen, erectiestoornissen of voortijdige ejaculatie.1
43% van de (seksueel actieve) vrouwen en 35% van de mannen rapporteert minstens één seksuele functiestoornis.
Seksuele disfuncties
Bij een seksuele disfunctie wordt deze verstoring van het seksueel functioneren door de persoon bovendien als een probleem of als lastig ervaren.
22% van de vrouwen en 12% van de mannen rapporteert minstens één seksuele disfunctie. 1
- Vrouwen hebben vooral last van orgasmestoornissen, stoornissen in het verlaagd seksueel verlangen en lubricatiestoornissen (problemen met vochtig worden).
- Mannen melden vooral een teveel aan seksueel verlangen, vroegtijdige ejaculatie en erectiestoornissen.
- Sommige disfuncties (problemen met erectie of lubricatie bijvoorbeeld) zijn duidelijk verbonden met de leeftijd (vanaf 50 jaar).
Vaak hebben mensen al verschillende jaren last van een seksuele disfunctie. Maar slechts een minderheid - 1 op 8 mannen en 1 op 5 vrouwen - zoekt professionele hulp.
Vergelijking met Nederland: 11% van de Nederlandse mannen en 15% van de vrouwen heeft tenminste één seksueel probleem, dat vaak of altijd voorkomt en waar men behoorlijk of erg veel last van heeft.
Seksuele problemen na kanker: kan patiënt erover praten?
Veel mensen hebben seksuele klachten door kanker en/of door de kankerbehandeling. Internationaal onderzoek schat 40% tot 100% van de patiënten, afhankelijk van het onderzoek.
Seksuele problemen hebben vaak een negatieve impact op de levenskwaliteit en het welzijn van patiënt en partner. Terwijl positieve seksuele ervaringen bijdragen tot meer relationele tevredenheid en herstel. Seksualiteit is dus een relevant thema voor zorgverleners in de consultatieruimte.
Hoe bespreekbaar is seksualiteit bij zorgverleners in Vlaanderen?
Kom op tegen Kanker peilde naar ervaringen van (ex-)patiënten en partners via een anonieme vragenlijst:
- Hoe bespreekbaar is kanker en seksualiteit vandaag met zorgverleners in Vlaanderen?
- Krijgen (ex-)patiënten en hun partners vandaag al gepaste zorg voor hun klachten op vlak van seksualiteit en intimiteit?
Overgrote meerderheid mensen met kanker ervaart problemen
436 (ex-)patiënten en partners vulden de vragenlijst in. Van hen was 84,4% zelf (ex-)patiënt en 15,6% was partner van een kankerpatiënt.
De overgrote meerderheid (88%) van de bevraagde personen zegt zelf problemen op vlak van seksualiteit en intimiteit te (hebben) ervaren.
Vooral mensen met borstkanker of prostaatkanker reageerden, maar het is duidelijk dat ook patiënten met andere kankertypes seksuele problemen ervaren. De onderzoekspopulatie is dus niet representatief voor alle kankerpatiënten en hun naasten, maar de bevraging wijst wel op een aantal noden. 6
Minderheid krijgt informatie of een gesprek
- Slechts één op de vier van de bevraagde patiënten en partners kreeg voor de start van de behandeling informatie.
- In de zorg voor prostaatkankerpatiënten is het wel al beter ingeburgerd. Twee op drie van de respondenten die met dit kankertype werden geconfronteerd, kregen wel vooraf info over de gevolgen van de behandeling op seksualiteit.
- Bijna de helft van de patiënten en partners (48%) heeft tijdens of na de behandeling een gesprek over hun vragen en problemen op seksueel en intiem vlak gehad met een zorgverlener, vooral met de kankerspecialist en soms ook met de psycholoog.
- Nochtans wou een duidelijke meerderheid van de groep (72,5 %) die geen gesprek hierover had, wel graag zo’n gesprek.
Gesprek meestal op initiatief van de patiënt of partner
Dit gesprek gebeurde meestal op initiatief van de patiënten of partners, ook al adviseren experten en richtlijnen dat het initiatief voor zo’n gesprek van de zorgverleners moet komen.
- 70,5% verwacht dat een zorgverlener zelf het initiatief neemt om mogelijke problemen op seksueel en intiem vlak te bespreken. In de eerste plaats de kankerspecialist en de trajectbegeleider, maar in mindere mate ook de psycholoog en de seksuoloog.
- Bijna de helft (47,5%) van de deelnemers verwacht ook dat seksualiteit en intimiteit toch minstens voor de start van de behandeling wordt besproken. Ook op andere momenten tijdens het behandeltraject en na de behandeling moet dit thema kunnen worden besproken wanneer de patiënt er klaar voor is.
- De meeste deelnemers moesten zelf het initiatief nemen om een gesprek met een zorgverlener aan te gaan. Toch is het belangrijk dat zorgverleners dit zelf proactief ter sprake brengen. Veel patiënten voelen zich immers op hun beurt geremd om erover te beginnen.
Drempels waar zorgverleners best aandacht voor hebben:
- Patiënten moeten hun eigen gevoelens van schroom en schaamte overwinnen
- Seksualiteit is tijdens de behandeling geen prioriteit omdat ze in een overlevingsmodus zitten
- Ze denken dat het vanzelf wel zal verbeteren na de behandeling
- De gesprekssetting: geen privacy, te weinig beschikbare tijd bij de zorgverlener
Seksonderzoek in Vlaanderen en Nederland
‘Sexpert’ is een representatieve steekproef die de volledige seksueel actieve Vlaamse bevolking moet weerspiegelen. Aan 1.832 Vlamingen tussen 14 en 80 jaar werd gevraagd hoe zij hun seksualiteit beleven.
Het onderzoek liep tussen februari 2011 en februari 2012. De resultaten helpen het Vlaamse gezondheidsbeleid om de seksualiteitsbeleving in Vlaanderen te verbeteren.
Je vindt de resultaten in deze 2 rapporten.
- Buysse, A. e.a. (Red.). (2013). Sexpert: seksuele gezondheid in Vlaanderen. Gent: Academia.
- Buysse, A. e.a. (Red.). (2014). Sexpert: seksuele gezondheid in Vlaanderen. Valorisatierapport. Gent: Academia.
‘Seksuele gezondheid in Nederland’ is een grootschalig representatief onderzoek (2017). Het geeft een beeld van de seksuele gezondheid van Nederlandse mannen en vrouwen tussen 18 en 80 jaar.