De meest vastgestelde soa in Vlaanderen en België is chlamydia. Daarna volgen gonorroe en syfilis.
In wetenschappelijke kringen spreken we ook over seksueel overdraagbare infecties of soi.
Deze Feiten en cijfers (2024) bundelt de belangrijkste cijfers over soa's in Vlaanderen. We baseren ons hiervoor op het recentste rapport van Sciensano.
Snel naar
Welke soa's komen meest voor in Vlaanderen?
- Chlamydia, gonorroe en syfilis zijn de meest vastgestelde soa's in Vlaanderen.
- Verder weten we dat herpes en het humaan papillomavirus (HPV) ook vaak voorkomen.
- Over Hepatitis B en C hebben we geen recente gegevens.
Bekijk ook de Feiten en cijfers over hiv.
Condoomgebruik, testen, behandelen en je partner waarschuwen blijven belangrijke elementen in de preventie van soa.
Recentste cijfers voor 2023
Net zoals in Europa, zien we in België een verdere toename van het aantal diagnoses met chlamydia (+24%), gonorroe (+90%) en syfilis (+17%) in 2023 tegenover 2021.
- Chlamydia werd voornamelijk vastgesteld in de leeftijdscategorie 20-29 jaar, zowel bij mannen als bij vrouwen.
- Het aantal infecties met gonorroe steeg bij vrouwen in 2023 met 97% tegenover 2021, bij de mannen steeg het met 100%. Toch komt gonorroe 5 keer meer voor bij mannen dan bij vrouwen.
- Syfilis treft voornamelijk mannen.
Bekijk het recentste rapport van Sciensano (november 2024)
Bekijk de Europese cijfers - European Centre for Disease Prevention and Control
Cijfers chlamydia
Chlamydia is de meest vastgestelde soa in België en Vlaanderen. Dat was ook zo in 2022.1
In Vlaanderen steeg het aantal geregistreerde gevallen van 135 per 100.000 inwoners in 2022 naar 157 per 100.000 inwoners in 2023. In België gaat het over 218 diagnoses per 100.000 inwoners.
Vooral jongeren en jongvolwassenen
- In 2023 is het aantal gerapporteerde gevallen het hoogst bij vrouwen van 15 tot 29 jaar en bij mannen van 20 tot 34 jaar.
- Voor het eerst zien we, over alle leeftijdscategorieën heen, evenveel diagnoses bij mannen als vrouwen. De meeste diagnoses komen nog wel steeds voor bij vrouwen tussen de 20 en 24 jaar.
- Dat meisjes en vrouwen meer voorkomen in de registraties, komt omdat ze meer gebruikmaken van gezondheidsvoorzieningen zoals huisarts of gynaecoloog. We mogen dus niet besluiten dat chlamydia vooral vrouwen treft.
- De grootste stijging zien we bij de mannelijke bevolking. Tegenover 2021 steeg het aantal chlamydia-diagnoses bij mannen in 2023 met 41%. En dit in alle leeftijdscategorieën. Bij vrouwen steeg dit met 13%
Meer tests, dus meer diagnoses
Je kan niet stellen dat het aantal chlamydia-infecties in opmars is. Chlamydia wordt vaker geregistreerd omdat meer mensen zich laten testen. Bijvoorbeeld omdat patiënten en hulpverleners beter geïnformeerd zijn.
Vrouwen worden dubbel zo vaak getest op chlamydia dan mannen. De mannen die getest worden, testen vaker positief.
Dat meer gevallen van chlamydia gevonden worden, is dus een positief verhaal. Ook gevallen van chlamydia waarbij patiënten geen symptomen hebben, raken beter opgespoord.
Opeenvolgende, monogame relaties
Veel jongeren worden wellicht besmet in een relatie. Vermoedelijk is het typische relatiepatroon van opeenvolgende, monogame relaties (‘seriële monogamie’) daar mee voor verantwoordelijk. In een nieuwe relatie laten ze na een tijdje het condoom weg, zonder zich voorafgaand te laten testen. Eén van de partners kan in een vorige relatie besmet zijn met chlamydia zonder daar ooit iets van te merken.
Lees meer over condoomgebruik in Vlaanderen in Het Groot Condoomonderzoek
Cijfers gonorroe
Het aantal registraties van gonorroe in Vlaanderen steeg tussen 2021 en 2023 met 74%. In 2023 waren er 98 geregistreerde gevallen per 100.000 inwoners. In 2021 zagen we 52 gevallen per 100.000 inwoners.1
In België zien we 147 gonorroe-diagnoses per 100.000 inwoners.
Vooral bij mannen, maar ook bij vrouwen sterke stijging
- In 2023 waren er vijf keer zoveel diagnoses bij mannen als bij vrouwen.
- Bij beide groepen was er in de periode van 2021 tot 2023 een stijging in het aantal diagnoses.
- Bij mannen steeg dit met 100%: van 118 per 100.000 inwoners naar 236 per 100.000 inwoners.
- Bij vrouwen steeg het aantal diagnoses van 28 per 100 000 inwoners naar 55 per 100.000 inwoners. Dit is een stijging van 97%.
- In België werd gonorroe in 2023 voornamelijk geregistreerd bij mannen tussen 20 en 39 jaar.
Meer testen, meer infecties? Geldt niet voor gonorroe
Bij gonorroe kunnen we de stijging niet verklaren door een stijging van het aantal tests. We zien dat zowel bij vrouwen als bij mannen het aantal tests dat tot een positieve diagnose leidt, stijgt. Dat wil zeggen dat er ongeacht het aantal tests, meer gonorroe-infecties in omloop zijn.
Cijfers syfilis
Het aantal geregistreerde gevallen van syfilis in Vlaanderen stijgt in de periode tussen 2021 en 2023 van 40 naar 56 diagnoses per 100.000 inwoners.
In België zien we 73 diagnoses per 100.000 inwoners.1
Vooral bij jonge én oudere mannen
Syfilis werd in de periode 2021-2023 voornamelijk geregistreerd bij mannen tussen 25 en 60 jaar.
Cijfers Humaan Papillomavirus (HPV)
Humaan Papillomavirus is een virus dat veel voorkomt en waarvan er meer dan 100 types bestaan. Sommige types zorgen voor genitale wratten, andere types kunnen aanleiding geven tot baarmoederhalskanker, keelkanker, hoofd- en nekkankers of de iets minder vaak voorkomende penis- en teelbalkanker.
HPV kan overgedragen worden door seksueel contact, maar ook door ander intiem lichamelijk contact.
HPV wordt niet systematisch getest tijdens een soa-check up, er zijn dus geen incidentiecijfers voorhanden. We hebben wel een schatting van de prevalentie: we schatten dat 15% van de bevolking in Europese landen drager is van HPV.6,7
Cijfers Hepatitis B (HBV)
Voor hepatitis B hebben we nog geen recente updates.
Cijfers Hepatitis C (HCV)
Voor hepatitis C hebben we nog geen recente updates.
Hoeveel Belgen laten zich testen op soa's?
37,1% van de Belgen tussen 15 tot 64 jaar liet zich ooit testen op soa's. Dat bleek uit de nationale gezondheidsenquête in 2018. In Vlaanderen was dat een derde (31,6%).5
Meer vrouwen lieten zich screenen, vooral de 25-34 jarigen. Vermoedelijk gebeurde dit in het kader van een zwangerschap.5
Preventiebeleid tegen soa's
Preventie van soa's houdt in:
- Veilig vrijen promoten
- Tijdig testen en behandelen
- Vaccinatie waar het kan
Veilig vrijen promoten
Bekijk de informatie over soa's en veilig vrijen op Allesoverseks.be
Lees de aanbevelingen voor professionals uit Het Groot Condoomonderzoek
Bekijk de tips om les te geven over soa's
Tijdig opsporen door testen en partner-notificatie
Huisartsen hebben een belangrijke rol om soa's op te sporen en te behandelen.
- Sensoa werkte samen met Domus Medica de methode Onder 4 Ogen uit om de bespreekbaarheid van seksualiteit en soa's te verhogen onder huisartsen.
- Sensoa werkte samen met het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) een interactieve tool uit voor een consultatie over seksuele gezondheid.
Een belangrijk punt is de partner-notificatie: de vroegere (seks)partners verwittigen na de vaststelling van een soa, met de boodschap om zich ook te laten testen. Daarvoor ontwikkelde de Vlaamse overheid Partneralert. Via deze website kan je anonieme berichten versturen naar seksuele partners.
Naar mannen die seks hebben met mannen voert Sensoa jaarlijks verschillende sensibiliserende acties waarbij soa's en tests centraal staan. Ook naar het algemeen publiek en jongeren voeren we op geregelde tijdstippen grootschalige soa-campagnes
Meisjes én jongens vaccineren tegen HPV
Vaccinatie tegen HPV is vooral doeltreffend vóór jongeren hun eerste seksuele contacten hebben. Dan is de kans het kleinst dat ze al met een type HPV in contact kwamen en werkt het vaccin het best.
De Vlaamse overheid biedt het vaccin tegen HPV jaarlijks gratis aan aan alle meisjes én jongens in het eerste jaar secundair onderwijs in Vlaanderen. Deze gratis vaccinatie gebeurt door de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB).4,9
Jongeren die de vaccinatie via de school misten, kunnen de vaccinatie inhalen. Tot en met 18 jaar wordt het inhaalvaccin volledig terugbetaald, zowel voor jongens als voor meisjes. Lees meer over HPV-vaccinatie.
