Wil je schrijven of praten over hiv? Als journalist, zorgverlener, leraar of een ander beroep? Vind onze taaltips voor respectvol en correct taalgebruik.

Snel naar

    Waarom is respectvolle taal zo belangrijk?

    Hoe praat jij over mensen met hiv? Welke woorden gebruik je als je een artikel schrijft of een vorming geeft? Wat we zeggen en schrijven heeft invloed op het beeld dat we als samenleving hebben over deze groep.

    Taal kan bijdragen aan stigma rond hiv 

    De beeldvorming rond mensen met hiv is soms (ongewild) negatief. Het zet de samenleving op een verkeerd been en is kwetsend voor individuen. Stigma zorgt immers voor schaamte, angst, discriminatie en isolement. Het belemmert om open te spreken over hiv. 

    Taal kan het stigma rond hiv doorbreken 

    Taal is een hulpmiddel om denkbeelden rond hiv en mensen met hiv te veranderen. Deze Taalwijzer bespreekt stigmatiserende termen en geeft alternatieven die beter passen.

    • Denk na over de taal die je gebruikt en welke invloed die heeft op mensen met hiv.
    • Twijfel je over toon of taalgebruik? Sensoa geeft je graag advies en dankt je alvast voor je zorgvuldig communiceren! 

    Welke term gebruik je? Zoek de juiste term

    Aids-virus of hiv-virus?

    Aids is geen virus. Hiv is het virus dat aids veroorzaakt. Als hiv niet wordt behandeld, krijg je op lange termijn aids. Het afweersysteem is dan zo verzwakt dat het je niet meer kan verdedigen. Er treden dan levensbedreigende infecties op. 

    • Gebruik dus: hiv-virus

    Wanneer gebruik je 'hiv' en wanneer gebruik je 'aids'? 

    Hiv en aids worden vaak in één adem genoemd, maar zijn niet hetzelfde. Gebruik de termen niet door elkaar: hiv houdt niet sowieso aids in!

    Je kan niet spreken over hiv/aids-preventie: hiv-preventie is iets compleet anders dan aids-preventie. Lees meer over hiv-beleid in de feiten en cijfers

    • Benoem duidelijk of je over hiv of over aids praat

    Hiv-test of aidstest?

    Een aidstest bestaat niet. Een hiv-test spoort antistoffen op het hiv-virus op.

    • Gebruik dus: hiv-test

    Hiv of HIV?

    Hiv werd geïntroduceerd als afkorting voor humaan immunodeficiëntievirus. In het Nederlands is de correcte spelling hiv, zonder hoofdletters. 

    In het Engels en Frans wordt hiv nog wel met hoofdletters geschreven (HIV en VIH). 

    • Gebruik dus: hiv

    Persoon met hiv of 'aidsdrager'? 

    De term 'aidsdrager' is niet correct en stigmatiserend. Je kan aids niet dragen. Je leeft met het hiv-virus. 

    • Gebruik dus: persoon met hiv of mensen die leven met hiv 

    Hiv-infectie of hiv-besmetting?

    Gebruik liever niet het woord hiv-besmetting, maar hiv-infectie. De term besmettelijk geeft veel mensen met hiv het gevoel dat ze vies zijn.

    Het woord impliceert dat het virus makkelijk kan worden overgedragen via dagelijks lichamelijk contact, delen van bestek bijvoorbeeld.

    Via seks kan je hiv niet overdragen als je virale lading ondetecteerbaar is. 

    Let vooral op de context waarin je ‘besmettelijk’ gebruikt. Op Allesoverseks.be zal je het woord wél regelmatig tegenkomen. Op webpagina's gebruiken we de woorden waar mensen effectief op zoeken. Niemand zoekt in google op ‘overdracht van hiv’, mensen zoeken op ‘besmetting hiv’. 

    • Gebruik dus bij voorkeur: hiv-infectie
    • Beschrijf je het aantal vaststellingen in een populatie? Gebruik dan de term hiv-diagnoses

    • Hiv is overdraagbaar of wordt overgedragen

    Hiv-referentiecentrum of Aids-referentiecentrum? 

    Sinds 2018 spreken we officieel over Hiv-referentiecentra of afgekort HRC. De verouderde term 'Aids-referentiecentra' gebruiken we niet meer.

    • Gebruik dus: Hiv-referentiecentrum of -centra

    Mensen die gestorven zijn aan aids of 'aidsdoden'? 

    Hiv is het virus dat aids veroorzaakt. Als hiv niet wordt behandeld, krijg je op lange termijn aids. Het afweersysteem is dan zo verzwakt dat het je niet meer kan verdedigen. Er treden dan levensbedreigende infecties op.

    • Gebruik dus: mensen of personen gestorven aan de gevolgen van aids

    Persoon in aidsfase of 'aidslijder'?

    'Aidslijder' is een gedateerde en zeer stigmatiserende term die de persoon met hiv ontmenselijkt en verandert in de ziekte. Wie de hiv-medicatie dagelijks inneemt, krijgt geen aids.

    • Gebruik dus: een persoon of iemand die leeft met hiv
    • of een persoon in aidsfase, een persoon met aids

    Iemand met de diagnose aids of 'aidspatiënt'?

    Gebruik de term 'patiënt' enkel in een medisch-klinische context. Buiten de medische context werkt de term stigmatiserend.

    De meeste personen met hiv willen niet als patiënt benoemd worden. Zij zijn niet ziek, bevinden zich niet in een aidsstadium en zorgen voor zichzelf. 

    • Gebruik dus: iemand met de diagnose aids, een persoon in aidsfase, een persoon met aids 

    Een persoon met hiv of een 'hiv-lijder'? 

    Hiv-lijder is een erg stigmatiserende term. Het insinueert dat de persoon met hiv erg zal lijden. Door de behandeling heeft een persoon met hiv een normale levensverwachting en kan die een kwaliteitsvol leven leiden. 

    • Gebruik dus: iemand die leeft met hiv 

    Iemand met de diagnose hiv of 'hiv-patiënt'?

    Gebruik de term 'patiënt' enkel in een medisch-klinische context. Buiten de medische context werkt de term stigmatiserend.

    De meeste personen met hiv wensen niet als patiënt te worden benoemd. Zij zijn niet ziek, bevinden zich niet in een aidsstadium en zorgen voor zichzelf. 

    • Gebruik dus bij voorkeur: een persoon met hiv, mensen die leven met hiv.
    • Gebruik 'hiv-patiënt' alleen in een medische context

      Hiv of een 'homoziekte'? 

      De term 'homoziekte' koppelt identiteit en gedrag aan een seksueel overdraagbare aandoening. Zo wordt homoseksualiteit in een slecht daglicht geplaatst. 

      Niet enkel mannen die seks hebben met mannen kunnen hiv krijgen. Hiv kan op allerlei manieren overgedragen worden. 

      • Gebruik de term hiv

      PEP of sekspil, pretpil, homopil, of morningafterpil voor mannen?

      Benoem waar het over gaat. PEP of Post Exposure Profylaxis is een behandeling die een besmetting met hiv kan voorkomen. Een arts schrijft het voor als je een groot risico liep op hiv.

      • Gebruik de term PEP of PEP-medicatie 

      Preventie van hiv of preventie van aids?

      Het gaat over het voorkomen van overdracht van hiv. Aids wordt niet overgedragen. 

      • Gebruik dus alleen 'preventie van hiv'

      Onbeschermde seks of onveilige seks?  

      'Veilig' en 'onveilig' zijn heel radicale begrippen. In de realiteit bestaat er geen absolute veiligheid of onveiligheid. Wel kan je benoemen of iemand zich beschermt tegen hiv in een bepaalde context. Bijvoorbeeld door een condoom te gebruiken, hiv-medicatie correct te nemen, of andere maatregelen om hiv te voorkomen.

      Echter, de context waarin je ‘veilig/onveilig’ gebruikt is belangrijk. Op Allesoverseks.be zal je de woorden wél regelmatig tegenkomen. In die teksten zijn de woorden waar mensen effectief op zoek naar gaan verwerkt. Niemand zoekt in google op ‘beschermd seksueel contact’, mensen zoeken op ‘veilig/onveilig’. 

      • Gebruik dus bij voorkeur: beschermd, onbeschermd

      Sekswerker of prostitué - prostituee?

      Prostitué heeft een negatieve bijklank en kan kleinerend gebruikt worden. De term prostitué gaat voorbij aan het feit dat sekswerk een beroep is.

      • Gebruik bij voorkeur: sekswerk, sekswerkers

      Belangrijke doelgroepen of risicogroepen?

      Je loopt geen risico voor hiv omdat je tot een bepaalde groep behoort, wel door je gedrag. Bepaald gedrag en een hogere prevalentie binnen een bepaalde groep kunnen de kans op overdracht van hiv bij onbeschermd seksueel contact vergroten. 

      • Gebruik dus: belangrijke doelgroepen of kwetsbare doelgroepen - of benoem het gedrag

      Mensen met hiv of slachtoffers?

      ‘Slachtoffer’ roept meteen ook het beeld van een ‘dader’ op. Hiv is een virus, geen misdaad. Spreken in termen van slachtoffers (en impliciet daders) wakkert criminaliseren van hiv en mensen met hiv aan. 

      • Gebruik dus: mensen met hiv, personen met hiv

      Iemand met hiv of 'seropositief'? 

      'Seropositief' is een onduidelijke, onnauwkeurige en verouderde term. Ook voor andere infectieziekten kan seropositief getest worden. 

      • Gebruik dus: persoon met hiv, iemand met hiv 

      Doe je aan partnerkeuze of ga je 'serosorteren'?  

      Serosorteren is een beladen term voor: een partner kiezen op basis van al dan niet te leven met hiv. Het versterkt het wij-zij denken. Lees meer over relaties en seks met hiv

      • Gebruik dus: partnerkeuze, daten 

      Een antwoord bieden op hiv, niet vechten of strijden

      Gebruik geen agressief taalgebruik. Er schuilt een risico in dat men overgaat van strijd tegen hiv naar strijd tegen mensen met hiv. 

      • Gebruik dus: antwoord bieden op hiv, maatregelen nemen, initiatief of actie ondernemen

       

      Tips voor positieve communicatie over hiv

      • Communiceer inclusief en ga uit van diversiteit 

      Wees je bewust dat wij-zij-denken schijntegenstellingen creëert en stigma in de hand werkt. Mensen met hiv zijn mensen als iedereen. Ga uit van een diversiteit waar je zelf deel van uitmaakt en waarbij hiv iedereen kan overkomen.   

      • Noem de dingen bij naam 

      Benoem de kwesties die hiv met zich mee kunnen brengen. Ga uit van veerkracht en herstel waar mogelijk.

      Maar wees er ook niet geheimzinnig over: banaliseren werkt evengoed stigmatiserend. 

      • Kijk naar de context 

      Wees je bewust van de context waarbinnen je begrippen hanteert. In een wetenschappelijke publicatie heeft een bepaald begrip een andere lading dan in een tekst voor het brede publiek. 

      • Wees empathisch 

      Ga uit van de rol en positie van mensen met hiv. Zeg bijvoorbeeld dat ‘mensen met hiv recht hebben op privacy’ en niet dat ‘beroepsgeheim niet toelaat dat de hiv-status wordt vrijgegeven’. Inhoudelijk zeg je hetzelfde, maar het eerste statement is persoonlijk en beschermend en het tweede zakelijk en defensief. 

      • Nuanceer sensatie   

      Sensatie creëert aandacht en is in de journalistiek een vaak gebruikt instrument. Maak duidelijke afspraken en bewaar het evenwicht. Zorg voor een correcte voorlichting die een oprecht en evenwichtig beeld geeft van het leven van mensen met hiv. 

      • Toets je communicatie 

      De gouden tip voor elke goede tekst: laat je tekst nalezen op taal en inhoud door professionals en mensen met hiv. Zo voorkom je heel wat ongewilde negatieve effecten. 

      Afkortingen over hiv en aids

      Dit zijn de meest gebruikte afkortingen die je terugvindt in publicaties over hiv en aids:

      • aids acquired immune deficiency syndrome 
      • ARL AIDS Referentie Laboratorium 
      • ART Anti Retrovirale Therapie 
      • hiv humaan immunodeficiëntievirus 
      • HRC Hiv Referentie Centrum 
      • LTS long-term survivor 
      • MMH mensen met hiv 
      • MSM mannen die seks hebben met mannen 
      • N=N niet meetbaar is niet overdraagbaar 
      • PEP Post Exposure Profylaxis 
      • PrEP Pre Exposure Profylaxis 
      • SAM mensen van Sub-Saharaanse Afrikaanse afkomst 
      • soa seksueel overdraagbare aandoening