Liszl en Nathalie praten met kleuters over lichaam en grenzen

Team teaching

Liszl: Wij hebben een klas van 26 kleuters, maar omdat we met zijn tweeën zijn, kunnen we de extra zorg en vragen van onze kleuters goed opvangen. ‘Team teaching’, heet dat. We kunnen ook elk onze sterktes uitspelen.

Vertrekken van ‘het lichaam’

Nathalie: Kleuters hebben veel vragen over het lichaam en over de verschillen tussen jongens en meisjes. Daarom werken wij al jaren met kleuters rond ‘het lichaam’. We noemen het niet specifiek ‘seksuele voorlichting’ of zo. Jongens en meisjes, hoe kunnen we die herkennen, dat is onze insteek. 

Leren grenzen stellen 

We werkten samen met Sensoa om een lesbundel uit te testen over ‘grenzen stellen’. We vonden het evident om ook daarrond te werken. 

Ouders enthousiast

We hebben de ouders om toestemming gevraagd. En die waren heel enthousiast. Er waren geen problemen rond, ze vonden het juist belangrijk dat we met kinderen praten over hun vragen. Dat we hen ook leren om grenzen te stellen en die van andere kinderen te respecteren. 

Sommige ouders kwamen wel vragen stellen: hoe gaan jullie dat juist doen? Wat gaan jullie bespreken? Ze hebben achteraf een reportage gezien op de regionale televisie. 

Rollenspel met poppen

We zijn vertrokken van rollenspelen met poppen. We spelen dagelijkse situaties die voor kleuters heel herkenbaar zijn, ‘samen zwemmen’ bijvoorbeeld. De poppen nemen een bepaalde houding aan: ze zijn verlegen, of heel spontaan ... 

We tonen verschillende reacties met de poppen en we bedenken samen oplossingen: wat zouden we nu kunnen doen of zeggen? Zo leren we hen gevoelens verwoorden: wat vind je leuk, wat niet? En waarom?  

Kinderen herkennen zich vaak in die situaties. Zo kunnen we ook situaties naspelen na een ruzie. 

Op niveau van de kleuters

We hebben het in de les en tegenover de ouders niet over ‘seksuele voorlichting’. Dat schrikt ouders af: ze denken dan dat we zaken gaan bespreken waarvoor de kleuters nog niet klaar zijn. Maar dat is helemaal niet de bedoeling. 

Het gaat over lichaamsdelen, grenzen stellen. Hoe leer je stop zeggen en wat doe je zelf als iemand stop zegt. Veel rond weerbaarheid dus.

Weetjes over voortplanting

Kleuters weten al veel over de voortplanting, dat valt ons op. Een kleuter kon ons vertellen dat een baby vastzit aan de navelstreng en dat hij van daaruit voedsel krijgt van mama. Of ze vertellen waar de baby uitkomt. En dat het niet altijd natuurlijk gaat, maar dat de baby soms via een keizersnede uit de buik wordt gehaald. Zo’n gesprekken komen spontaan op gang tijdens het spel met het rad, waarin kleuters lichaamsdelen benoemen.  

Een spel over het lichaam

We hebben zelf al heel wat materiaal daarrond. We hebben een bundel als basis en we hebben zelf een spel ontworpen. Het is een groot rad met allemaal tekeningen van jongens en meisjes in hun blootje. Bij elke tekening staat een pijltje naar een lichaamsdeel. 

Je kan het in grote of kleine groepen spelen. Eén kleuter draait aan het rad. Als het rad stopt, wijst de pijl naar een bepaald lichaamsdeel. De kleuter benoemt het lichaamsdeel en toont dit bij zichzelf, samen met de andere kinderen. We bespreken kort het lichaamsdeel en waarvoor je het gebruikt, of dat hetzelfde is bij jongens en bij meisjes ...

We laten de kinderen zelf vertellen

We houden het graag heel spontaan en open. We laten de kinderen heel veel vertellen. We merken dat ze er toch al heel veel over weten. Een foto van een blote mamabuik, leverde al een verhaal op over de keizersnede bijvoorbeeld. We merken dat ze van thuis uit toch ook al veel informatie hebben gekregen. 

In de klas liggen ook informatieve boekjes op kleuterniveau , prentenboeken,…  die ze zelf kunnen inkijken. 

Ons advies: wees spontaan, ga vragen niet uit de weg en werk op niveau van de kleuters.  

Bekijk het lesmateriaal voor kleuters

Meer weten over seksuele opvoeding van kleuters?

Volg een opleiding over leerlijn en seksuele opvoeding op school

Bekijk de lestips