Een les over de puberteit gaat over lichamelijke veranderingen, maar ook over de gevoelens daarbij. Bekijk de lestips, materialen en de leerlijn.
Snel naar
Vragen van kinderen over de puberteit
Kinderen (9-12 jaar) hebben veel vragen over de puberteit, zoals
- Wanneer kom ik in de puberteit?
- Waarom krijg ik lichaamshaar?
- Wat gebeurt er in de puberteit?
- Wat is de groeispurt?
- Wat zijn hormonen?
Puberteit in de seksuele ontwikkeling
- De puberteit begint ongeveer rond 11 jaar en duurt tot 18 jaar
- Meisjes starten ongeveer 2 jaar vroeger dan jongens
- Hormonen zetten de veranderingen in gang
- Pubers zijn vaak onzeker over die veranderingen
5 lestips voor een les over de puberteit
Tip 1: zorg voor een veilige sfeer
Maak bij het begin van je les enkele afspraken om een veilige ruimte te creëren. Je kan dat doen aan de hand van de PICKASOLL-regels. Schrijf ze op het bord, zodat je er tijdens de les naar kan verwijzen.
Tip 2: werk aan zelfwaardering, zorg voor steun
Kinderen en jongeren hebben het vaak moeilijk met hun veranderende lichaam: ‘Ben ik wel normaal?’. Ze vinden het heel geruststellend als ze horen dat hun leeftijdsgenoten dezelfde onzekerheden hebben.
Ons lichaamsbeeld is minder afhankelijk van kennis dan we denken. Vooral de zelfwaardering die kinderen van thuis uit mee krijgen is belangrijk. Pestgedrag zorgt voor onzekerheid.
Onderstreep dus regelmatig de boodschap dat iedereen trots mag zijn op zijn lichaam en dat pestgedrag niet oké is.
Tip 3: bespreek hoe het lichaam verandert
Praat over lichaamsbouw, beharing, borsten, stem. Kijken ze uit naar die veranderingen of zijn ze ook bang?
Omdat hun lichaam verandert, moeten jongeren ook op nieuwe manieren voor hun lichaam zorgen:
- Vertel over puistjes, borstgroei, haargroei
- Hoe ga je om met ongepaste erecties?
- Vertel over menstruatie, zaadlozing en witverlies
Tip 4: welke lichamen zien ze in de media?
Vraag aan je leerlingen welke lichamen ze in de (sociale) media zien. Lijken deze mensen op de mensen in hun omgeving? Wat maakt mensen mooi?
Tip 5: verwijs door naar goede hulpbronnen
Check of je leerlingen goede hulpbronnen kennen.
- Kinderen vinden informatie op AWEL, jongeren op Allesoverseks.
- Hulp vinden jongeren bij AWEL, of bij een Centrum voor Leerlingenbegeleiding. Ze kunnen ook chatten met het CLB.
Lesmaterialen over de puberteit
Voorlichtingsboekjes over de puberteit vind je in je lokale bibliotheek.
Basisonderwijs: leerdoelen en leerlijn voor een les over puberteit
Vorming over de puberteit betekent werken aan kennis. Maar ook aan de ontwikkeling van communicatievaardigheden en attitudes.
Leer jongeren praten over hun ontwikkeling en hun gevoelens daarbij.
Leerdoelen
- De leerlingen weten hoe hun lichaam verandert in de puberteit.
- verzorgen hun lichaam op een veilige manier.
- kunnen praten over de emoties die gepaard gaan met de puberteit.
Kinderen (9-12 jaar)
Bespreek: hoe verandert je lichaam in de puberteit?
- Geef uitleg over over hormonen, lichaamsgroei, lichaamsbouw, beharing, borsten, stem, geslachtskenmerken, menstruatie en zaadlozing. Lees meer over de puberteit.
- Belangrijke boodschappen: elk lichaam is anders, elk lichaam is oké, meisjes veranderen iets vroeger dan jongens.
Bespreek: hoe verzorg je je lichaam?
Geef uitleg over lichaamsverzorging. Lees de tips bij puberteit.
Bespreek: wat denk je over je lichaam?
- Vraag wat ze mooi vinden aan hun lichaam
- Vraag wat mensen mooi maakt, behalve hun uiterlijk.
Download de volledige leerlijnen basisonderwijs als PDF
Leerlijnen seksuele vorming en hoe gebruiken - basisonderwijs
Secundair onderwijs: leerdoelen en leerlijn voor een les over puberteit
Leerdoelen
- De leerlingen weten hoe hun lichaam verandert in de puberteit.
- Ze verzorgen hun lichaam op een veilige manier.
- Ze kunnen praten over de emoties die gepaard gaan met de puberteit.
Eerste graad (12-14 jaar)
Bespreek: hoe verandert je lichaam tijdens de puberteit?
- Vraag aan de leerlingen om veranderingen op te noemen. Kan aan bod komen: secundaire geslachtskenmerken, je geslachtsdelen veranderen, je eerste menstruatie, spontane erecties of natte dromen, je humeur schommelt door de grote hoeveelheid hormonen in je bloed.
- Wat ervaren ze als positief? En welke veranderingen vinden ze minder leuk?
- Toon verschillende soorten penissen en vulva's om aan te tonen dat er een enorme diversiteit is. Je vindt verschillende tekeningen van het lichaam op Allesoverseks.be. Toon zowel afbeeldingen van een besneden als een onbesneden penis.
- vermeld: er is een kleine groep mensen die een uitgesproken variatie heeft bij hun geslachtsontwikkeling. Ze hebben soms geen duidelijk mannelijke of vrouwelijke inwendige of uitwendige geslachtsdelen, een andere hormoonbalans of andere genen (intersekse personen).
Bespreek: hoe verzorg je je lichaam?
Geef uitleg over lichaamsverzorging. Lees de tips bij puberteit.
Bespreek: hoe denk jij over je lichaam en hoe komt dat?
- Vraag de leerlingen om het ideale lichaam van hun partner te beschrijven. Van waar komt dit beeld?
- Praat over schoonheidsidealen en over ideale lichamen in de media.
- Vraag de leerlingen of ze zich soms onzeker voelen over hun lichaam. Hebben ze tips voor elkaar om zich beter te voelen over hun lichaam?
Tweede graad (14-16 jaar)
Bespreek: hoe verandert je lichaam tijdens de puberteit?
Bekijk de leerlijn voor de eerste graad
Bespreek: hoe denk jij over je lichaam en hoe komt dat?
Bekijk de leerlijn voor de eerste graad
Download de volledige leerlijnen secundair onderwijs als PDF
Leerlijnen seksuele vorming en hoe gebruiken - secundair onderwijs
