Ben je journalist? Schrijf of rapporteer je over seksueel grensoverschrijdend gedrag? Lees onze adviezen en tips.
Snel naar
Waarom is correcte beeldvorming zo belangrijk?
Aandacht voor seksueel grensoverschrijdend gedrag in de media is belangrijk. Zo erkennen we het meer en meer als een maatschappelijk probleem.
Ongewenste berichtgeving: hou jij trauma's en misvattingen mee in stand?
Slachtoffers, plegers en hun omgeving zullen in de media jouw berichtgeving lezen, horen of zien. Wat jij als journalist schrijft of toont, heeft ook impact op hen.
- Onzorgvuldige berichtgeving draagt geen zorg voor de betrokkenen. Oude trauma’s worden opgerakeld, mensen zoeken vergeefs naar steun en hulp.
- Achterhaalde berichtgeving houdt stereotypen en mythes mee in stand. Zijn alle daders gevaarlijke monsters en hebben slachtoffers het vooral aan zichzelf te danken? Zo geef je een verkeerd beeld over de echte problemen.
Goede berichtgeving zorgt voor herstel in de hele samenleving
Wil jij als journalist het verschil maken? Denk na over de manier waarop je bericht over seksueel grensoverschrijdend gedrag. We helpen je met onze adviezen:
- Slachtoffers krijgen erkenning met hun verhaal.
- Seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt meer bespreekbaar.
- Goede berichtgeving kan ervoor zorgen dat er een maatschappelijk debat ontstaat.
- Plegers krijgen de kans om te werken aan herstel.
Taaltips: welke term gebruik je? Zoek de juiste term
Heel wat termen zijn gangbaar, maar vaak dekken ze niet de juiste lading.
- Ze leggen de verantwoordelijkheid bij het slachtoffer (victim blaming).
- Onbedoeld minimaliseren ze de grensoverschrijdende situatie en de gevolgen.
Niet ‘kinderporno’ maar ‘seksuele misbruikbeelden van minderjarigen’
‘Kinderporno’ is niet de juiste term. Porno hoeft niet problematisch te zijn, terwijl ‘seksuele misbruikbeelden van minderjarigen’ per definitie misbruik inhouden. Deze beelden hebben niets met porno te maken. Het zijn visuele voorstellingen (foto’s, tekeningen, video’s) van seksuele misbruiksituaties van minderjarigen (-18 jaar).
- Gebruik dus de term ‘seksuele misbruikbeelden van minderjarigen’.
Niet ‘pedofilie’ of ‘pedoseksualiteit‘ maar ‘seksueel kindermisbruik’
‘Pedofilie’ staat niet gelijk aan ‘pedoseksualiteit’ en ‘seksueel kindermisbruik’.
Een ‘pedofiel’ is een volwassen persoon met een seksuele voorkeur voor minderjarigen die nog geen puberale geslachtskenmerken vertonen.
Onder ‘pedoseksualiteit’ verstaan we seksuele gedragingen met kinderen. Pedoseksualiteit is niet altijd hetzelfde als seksueel kindermisbruik. Pedoseksualiteit is bijvoorbeeld ook het seksueel fantaseren over een kind, wat per definitie niet strafbaar is.
'Seksueel misbruik' slaat op seksuele handelingen met minderjarigen of seksuele (misbruik)beelden van minderjarigen. Gebruik dus niet 'pedofilie', ‘pedofiele feiten’ of ‘verdenking van pedofilie’ als je ‘seksueel kindermisbruik’ bedoelt.
- Gebruik dus de term ‘seksueel kindermisbruik’ als je bericht over seksuele handelingen met minderjarigen.
Tip: Lees meer over pedofilie op Allesoverseks.be
Niet ‘loverboy’ maar ‘tienerpooier’
De term ‘loverboy’ is een foute term omdat uitbuiting niets met liefde te maken heeft.
‘Tienerpooiers‘ zijn mensenhandelaars die tieners doelbewust feitelijk en emotioneel afhankelijk maken om hen vervolgens uit te buiten in de prostitutie. Dit gebeurt vaak via misleiding, dwang, fysiek, psychisch geweld en/of misbruik van kwetsbaarheid.
- Gebruik dus de term ‘tienerpooier’.
Niet 'kinderprostitutie’ maar ‘seksuele uitbuiting van minderjarigen in de prostitutie’
Prostitutie hoeft niet problematisch te zijn, terwijl prostitutie met minderjarigen per definitie uitbuiting is. Seksuele uitbuiting van minderjarigen (tot 18 jaar dus) in de prostitutie is het gebruiken van een minderjarige voor seksuele doeleinden, in ruil voor geld of een andere vorm van beloning.
- Gebruik dus de term ‘seksuele uitbuiting van minderjarigen in de prostitutie’.
Niet ‘kindersekstoerisme’ maar ‘seksuele uitbuiting van minderjarigen op reis of in het toerisme’
‘Kindersekstoerisme’ lijkt te suggereren dat het gaat over een daad waaraan toestemming van de minderjarige voorafging.
De pleger reist binnen het eigen land of naar het buitenland en stelt seksuele handelingen met een minderjarige, vaak tegen betaling of een andere vorm van beloning. Toestemming is in deze context sowieso uitgesloten.
- Gebruik dus de term ‘seksuele uitbuiting van minderjarigen op reis of in het toerisme’.
Maak onderscheid tussen 'sexting' en ‘grensoverschrijdende sexting’. Vermijd de term 'wraakporno'
‘Sexting’ is seksueel getinte berichten of beelden uitwisselen. Dat hoeft niet problematisch te zijn als alle partijen toestemming gaven en de beelden niet doorgestuurd worden.
Sexting is grensoverschrijdend als je zonder toestemming intieme beelden van jezelf of iemand anders deelt. Of iemand onder druk zet om naaktbeelden te sturen.
‘Wraakporno’ heeft weinig met porno te maken. Porno hoeft niet problematisch te zijn, het online delen van intieme beelden van een ex-partner is daarentegen wel problematisch en verboden.
- Gebruik dus de term ‘grensoverschrijdende of niet-consensuele sexting’ indien dit het geval is.
Tip: Lees meer over sexting in onze feiten en cijfers
Tips voor positieve communicatie over seksueel grensoverschrijdend gedrag
1. Vermijd mythes en stereotypen
Geef een ruimer kader om te vermijden dat stereotypen ontstaan of mythes bevestigd worden.
Mythes en stereotypen zijn vaak onbewust aanwezig en we maken ons er allemaal wel eens schuldig aan. Ook in de media worden ze aangehaald of bevestigd. Dat gebeurt niet altijd even expliciet of bewust. Check daarom titels, afbeeldingen, inhoud en reacties op mythes.
Niet alleen helpt dit de correcte beeldvorming bij het publiek, het draagt ook bij tot een goede preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hier ontkrachten we enkele veel voorkomende mythes over seksueel geweld.
2. Houd rekening met het vermoeden van onschuld
- Maak bij voorkeur de identiteit niet bekend, tenzij het echt nodig is of tenzij de betrokkenen zelf naar buiten treden.
- Geef de voorkeur aan anonieme berichtgeving, tenzij de persoon zelf naar buiten treedt.
- Maak het slachtoffer onherkenbaar tenzij de persoon zelf herkenbaar wil zijn.
- Spreek van een vermoedelijke of vermeende pleger zolang iemand niet veroordeeld is. Pas na een veroordeling spreken we van een pleger of een dader.
- Geef kans op wederhoor indien de (vermoedelijke) pleger kenbaar gemaakt wordt.
- Vermeld een trigger warning wanneer er in detail wordt gegaan. Dat is een waarschuwing vooraf aan een film, beeld of tekst, die aangeeft dat de kijker of lezer zich moet voorbereiden op geweld, racisme of seksueel misbruik. Dat kan mogelijk oude trauma's rond seksueel geweld of racisme triggeren.
- Wees voorzichtig met gevoelige informatie.
3. Vraag feedback en toestemming
- Hergebruik een oude getuigenis niet zonder toestemming.
- Bevraag experts om het bericht te nuanceren, duiden en te kaderen.
- Geef op voorhand mee waarvoor je een getuige vraagt en welke vragen je die persoon zal stellen. Laat getuigen altijd nalezen of nakijken.
4. Verwijs naar hulpverlening
- Geef voorrang aan de hulpbron die het meest van toepassing is.
- Neem voordien contact op met de betrokken hulpverleningsinstanties zodat zij zich kunnen voorbereiden op mogelijke vragen.
- Wanneer een publicatie of vertoning niet enkel over seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat of wordt uitgezonden op een moment dat specifieke hulplijnen niet beschikbaar zijn, kan je tele-onthaal vermelden.
Hulpadressen om naar te verwijzen
1712
Professionele hulplijn voor vragen over geweld, misbruik en kindermishandeling.
- Doelgroep: volwassenen en jongeren - slachtoffers, (potentiële) plegers, omgeving
- Thematiek: alle vormen van geweld en grensoverschrijdend gedrag
Bereikbaar via telefoon en chat op 1712.be
Nupraatikerover
Chatbox voor minderjarigen die vragen hebben over of slachtoffer zijn van mishandeling, verwaarlozing of seksueel geweld. Nupraatikerover.be is een initiatief van de Vertrouwenscentra Kindermishandeling.
- Doelgroep: kinderen en jongeren - slachtoffers, getuigen
- Thematiek: alle vormen van geweld en grensoverschrijdend gedrag op kinderen en jongeren
Stop it Now!
Biedt ondersteuning aan mensen die zich zorgen maken over hun eigen seksuele gevoelens of gedrag naar minderjarigen en hun naasten (familie, vrienden, professionals). Stop it Now! is anoniem en vertrouwelijk bereikbaar per telefoon, chat en e-mail.
- Doelgroep: jongeren en volwassen - (potentiële) plegers en hun naasten
- Thematiek: bezorgdheden over seksuele gevoelens of gedrag
Child Focus
Slachtoffers en/of hun naasten kunnen terecht op het gratis noodnummer 116 000 om een verdwijning of een geval van seksuele uitbuiting bij minderjarigen te melden. Of per e-mail naar 116000@childfocus.org.
Wie op seksuele misbruikbeelden van minderjarigen botst, kan deze anoniem melden via het burgerlijk meldpunt misbruikbeelden.be.
- Doelgroep: kinderen en jongeren - slachtoffers, omgeving, professionelen
- Thematiek: seksuele uitbuiting en online grensoverschrijdend gedrag op kinderen en jongeren
Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM)
Het instituut helpt meerderjarige slachtoffers van niet-consensuele verspreiding van seksueel getinte beelden en opnames door hen te informeren over rechten, plichten en actiemogelijkheden zoals bijvoorbeeld gerechtelijke stappen.
Meer info: op het gratis nummer 0800/12 800 (kies nummer 1 in het menu) of vul het meldingsformulier in. Is het slachtoffer minderjarig, contacteer dan Child Focus.
- Doelgroep: volwassenen
- Thematiek: seksisme en online seksueel grensoverschrijdend gedrag op volwassenen
Tele-Onthaal
Tele Onthaal biedt een helpend gesprek aan iedereen die op zoek is naar een luisterend oor of zich ergens zorgen over maakt. Dit kan gratis en anoniem via het nummer 106 of chat.
- Doelgroep: alle burgers
- Thematiek: algemeen mentaal welzijn
Extra advies nodig? Bekijk de vijf T's
Nog meer tips? Bekijk De vijf T's: 5 adviezen voor een meer respectvolle berichtgeving over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Een samenwerking van Sensoa, VVJ, UFC, Child Focus en Stop It Now!
Je kan er ook het volledig charter downloaden.
