Een vrouwelijke zorgverlener kijkt vaak onverwachts binnen in de douches van de vrouwen.
Beoordeel de situatie
Toets de situatie af aan de 6 criteria voor gezond seksueel gedrag. We evalueren het gedrag van de zorgverlener.
Is er wederzijdse toestemming?
Ze heeft niet geklopt om toestemming te vragen om binnen te kijken.
Is er vrijwilligheid?
Dit gebeurt onaangekondigd.
Is er gelijkwaardigheid?
Begeleider heeft door haar functie meer macht in deze situatie.
Past het gedrag bij de leeftijd en ontwikkeling?
Respect voor de privacy zou tot de basiscompetenties moeten behoren. Door gewoontevorming of door werkdruk gaat men hier soms slordig mee om.
Kan het gedrag in deze omgeving en context?
Het is een privé plek.
Wat is de impact?
Het is onverwachts en het gebeurt vaak; de vrouwen kunnen hier een onveilig gevoel aan overhouden. De zorgverlener kan hier een klacht over krijgen.
Conclusie: Besef van de zorgverlener: schend ze bewust de privacy? Of is het eerder onachtzaamheid?
We geven hier een rode vlag, het gaat over ‘binnenkijken' en geen aanrakingen, maar het gebeurt regelmatig en zonder goede reden.
Het gedrag in deze voorbeeldsituatie krijgt volgens het Sensoa Vlaggenysteem een rode vlag.
Bekijk de kenmerken voor deze vlag
Er is sprake van rood (ernstig grensoverschrijdend) gedrag als
- er geen duidelijke toestemming is van beide betrokkenen
- er gebruik gemaakt wordt van manipulatie, chantage of macht om een seksueel contact af te dwingen
- er sprake is van een grote ongelijkwaardigheid tussen de betrokkenen
- als het gedrag bij de meeste kinderen of jongeren pas op latere leeftijd wordt geobserveerd
- het gedrag beledigend of kwetsend is voor anderen
- het gedrag fysieke, emotionele of psychologische schade veroorzaakt
Hoe reageer je op deze situatie?
Reactie tegenover de zorgverlener:
- Je kijkt binnen in de douche, en je doet dit onaangekondigd. Wat was de aanleiding? Hoe beleef je dat zelf? Wat denk je dat de cliënten daarvan vinden?
- Je hebt inderdaad verantwoordelijkheid om toezicht te houden, maar zonder verwittiging of aanleiding de deur openen, is een schending van de privacy. Dat kan de cliënt een onveilig gevoel geven.
- Hoe zou je op een andere manier kunnen controleren?
Topics voor verder gesprek met de zorgverlener:
- Ervaring met grenzen en toezicht
- Macht van de begeleider
- Rechten van de cliënt
- Respect voor de privacy en discretieplicht
Reactie tegenover de cliënt:
- De begeleider kijkt binnen in de douche, en doet dit onaangekondigd. Was er een aanleiding? Hoe beleef je dat zelf?
- De begeleider heeft inderdaad verantwoordelijkheid om toezicht te houden, maar zonder verwittiging of aanleiding de deur openen, is een schending van de privacy.
- Hoe zou jij voorstellen dat er toezicht wordt gehouden?
Topics voor een verder gesprek met de man die onvrijwillig getuige is:
- Ervaring van toezicht
- Recht op privacy
- Aanspreekpersoon integriteit
Algemene richtlijnen voor reageren bij rode vlag
- Benoem het gedrag
- Vraag naar de beleving van alle betrokkenen
- Bevestig het gedrag: wat is oké en waarom
- Begrens het gedrag: zeg wat niet oké is en waarom
- Maak afspraken: hoe hier in de toekomst mee omgaan?
- Monitoring: verhoog toezicht, stel maatregelen voor
- Registreer intern
Meer informatie over de ‘richtlijnen tot handelen’ vind je in het boek ‘Sensoa Vlaggensysteem voor Volwassenen’.
Bekijk het beleid in je organisatie
Bespreek hoe je als organisatie omgaat met privacy, verzorging, intiem wassen, controle en toezicht.
Wil je na deze situatie het beleid van je organisatie bijsturen? Op Grenswijs.be kan je op maat van je organisatie een integriteitsbeleid opstellen rond seksueel grensoverschrijdend gedrag, agressie of pesten.
Gelijkaardige situaties van seksueel gedrag
Ga aan de slag met het Vlaggensysteem
Voor volwassen cliënten, begeleiders en medewerkers
Voor kinderen en jongeren met een gewone seksuele ontwikkeling
