Sexting: waarom erover praten met jongeren?

Moeten we sexting niet ontraden aan jongeren? Het kan dramatische gevolgen hebben

Sexting heeft lang niet altijd dramatische gevolgen. De meeste jongeren wisselen berichtjes of beelden uit men hun lief of met iemand die ze leuk vinden. In de meeste gevallen worden die ook niet doorgestuurd.  

Wanneer loopt het wel fout?  

• Als jongeren beelden doorsturen naar anderen
• Als jongeren onder druk gezet worden om foto’s of filmpjes (door) te sturen 
• Of als ze iemand anders onder druk zetten 

Waarom sexting niet verbieden? 

Sexting volledig ontraden of verbieden is een begrijpelijke reflex, omdat we jongeren willen beschermen. Het geeft een gevoel van controle over de situatie.

Maar zo slaan we een grotere kloof tussen ons en de jongeren en schaden we onze vertrouwensrelatie. 

Om te luisteren naar hun motieven 

Willen we een echt gesprek met jongeren? Dan houden we best rekening met hun motieven om wél sexy berichtjes of beelden te sturen.

"Mijn lief zou nooit mijn foto's doorsturen!"

Veel jongeren weten wel dat er ernstige gevolgen kunnen zijn, maar doen het toch, om allerlei redenen. Om zelfvertrouwen te krijgen over hun lichaam of uit nieuwsgierigheid naar andere lichamen. Als opstap naar een relatie of om de band met hun lief te versterken.  

Enkele gegevens: 

• 17% van de jongeren uit de 3e graad gaf in het Apestaartjaren-onderzoek (2020) aan dat ze de afgelopen 2 maanden een seksueel getinte foto hadden gestuurd van zichzelf.  
• Meestal is dat niet naakt, maar in ondergoed. En jongeren maken zich steeds vaker onherkenbaar.   
• Een kleine groep jongeren zorgt ervoor dat foto’s snel verspreid raken of zet andere jongeren onder druk. Het gaat om een minderheid, maar hun gedrag kan zware gevolgen hebben.  

Bekijk meer cijfers over sexting

Om hulp en steun te bieden als volwassene  

Als we sexting verbieden, maken we het onbespreekbaar. Wat gebeurt er dan als het fout loopt? Een jongere die geen hulp durft zoeken, dat is niet wat we willen. 

“Ze hebben het nog zo gezegd en verboden, hoe kon ik zo dom zijn, ik schaam me kapot.” 

Schaamte, spijt en bezorgdheid maken het voor een slachtoffer extra moeilijk om erover te praten met een leraar, een ouder of een andere volwassene.  

Zo krijgen jongeren of volwassenen die iemand afpersen met foto’s nog meer macht. Slachtoffers zullen toch geen hulp durven zoeken, want dan moeten ze ‘schuld bekennen’.

Praten over seks, is dat niet de taak van de ouders?

Uiteraard hebben ook ouders een heel belangrijke rol. Zij zijn voor veel jongeren de belangrijkste opvoeders en steunfiguren.  

Maar voor ouders is praten over seksualiteit met hun kinderen niet altijd vanzelfsprekend. Ouders zijn vaak opgelucht dat relaties en seksualiteit aan bod komen op school.  

Niet alle jongeren groeien op bij hun ouders, of in een gezinssituatie waar seksualiteit een veilig thema is. Net deze kwetsbare jongeren hebben extra steun nodig.  

Op school krijgen jongeren de kans om in een veilige sfeer bij te leren over privacy, respect voor elkaar en veiligheid online.  

Ze horen er hoe andere jongeren over sexting denken, en oefenen om een eigen mening te verwoorden. Een leerkracht nodigt uit om dieper na te denken en naar elkaar te luisteren. Wat jongeren van elkaar leren in zulke discussies, heeft een sterk effect.

Daarom maakt het thema sexting best deel uit van de lessen seksuele opvoeding.

Moedigen we jongeren niet aan om te sexten als we daar les over geven?  

Nee, relationele en seksuele vorming zet jongeren niet aan tot sexting. Praten over relaties en seksualiteit geeft jongeren de kans om kritisch na te denken:  

• Wat denk ik hier zelf over?  
• Wat vind ik belangrijk in een relatie?  
• Hoe voel ik mij tegenover een partner en hoe praat ik daarover?
• Hoe geef ik mijn grenzen aan?  

Zo worden jongeren niet meegesleept door hun gevoelens, ook niet in wat zich online afspeelt.  

Ze laten zich minder makkelijk onder druk zetten. Ze denken na voor ze anderen onder druk zetten of beelden verspreiden.  

Waarom lesgeven over sexting? 

Sexting maakt deel uit van de leefwereld van jongeren. Ook jongeren die zelf niet sexten, ontvangen wel eens ongevraagd foto’s. Mogelijk met de vraag om foto’s te sturen.  

Of ze kennen iemand die onder druk wordt gezet.   

En we kunnen er niet omheen: het thema is de voorbije maanden veel in de pers geweest. Dus ook jongeren die hier op het eerste zicht weinig mee te maken hebben, hebben nood aan een les over sexting. Veel jongeren vragen ook zelf om het in de klas te bespreken. 

"Er mag meer aandacht zijn voor kwetsbaarheid op sociale media, in alle jaren"

Omdat online veiligheid en integriteit belangrijk zijn, maakt het thema sexting deel uit van de eindtermen voor de 2e en 3e graad.

Wat kunnen leraren doen? 

Laat jongeren zelf afwegen of sexting wel iets voor hen is 

We willen jongeren zelf laten afwegen of sexting wel iets voor hen is, en hen weerbaar maken tegenover druk van anderen. Als ze beslissen dat ze wel willen sexten, dan geven we hen graag enkele tips mee om extra veiligheid in te bouwen. 

Laat jongeren nadenken over de gevolgen van doorsturen

Een foto doorsturen is niet per se een vorm van pesten of wraak nemen. Jongeren sturen soms door om andere redenen, zonder na te denken over de gevolgen.

Bijvoorbeeld 

• Tonen hoe knap hun lief is 
• ‘De anderen zullen het wel niet doorsturen’ 
• Onder druk van vrienden 
• Om sexy foto’s te verzamelen 

Maak duidelijk dat de persoon op de foto iemand is van vlees en bloed, met gevoelens en angsten, met ouders, vrienden, een nieuw lief en een toekomstige werkgever die de foto kunnen zien. Hiermee spelen we in op mogelijke daders en op omstanders die de foto ongevraagd krijgen doorgestuurd. 

We willen dat jongeren op voorhand inzien wat de gevolgen zijn als ze een foto verder doorsturen. De persoon die een foto doorstuurt of anderen onder druk zet moet een gepaste pedagogische reactie krijgen van ouders en de school.

Werk een programma uit over relaties en seksualiteit op jouw school

• Herhaal regelmatig relationele en seksuele vorming
• Maak een werkgroep met leerkrachten relationele en seksuele vorming
• Overleg met collega's welke thema's je in welk jaar bespreekt

Wat kunnen schooldirecties en andere professionals doen? 

Werk een beleid uit rond seksualiteit voor je school of organisatie 

Gebeurt er toch een incident? Dan is het belangrijk dat de school correct en kordaat reageert. Daarom ondersteunen we scholen en andere organisaties om hier beleidsmatig mee aan de slag te gaan, nog voor dat sexting foutloopt.

Alle organisaties die werken met jongeren kunnen onze beleidstool Grenswijs.be gebruiken om een beleid rond integriteit, waaronder sexting, uit te werken. Deze beleidstool komt in 2021 online. 

Werk een beleid uit vanuit de bredere samenleving

Grenswijs.be is een beleidstool die organisaties ondersteunt om een beleid op te zetten rond seksueel grensoverschrijdend gedrag, pesten en agressie. Een samenwerking tussen Sensoa, Pimento en Icoba. 

We willen ook kennis delen met andere instanties, zoals politie, justitie en hulpverlening. Ook deze instanties zijn belangrijk om een beter beleid te maken rond veiligheid en integriteit van jongeren. Een duidelijk juridisch kader en kennis van de problematiek zijn nodig om gepaste maatregelen te kunnen treffen. 

Meer over sexting, seksuele opvoeding en beleid

Lesgeven over sexting

Een leerlijn uitbouwen rond seksuele vorming

Stappenplan voor aanpak van sexting in scholen en organisaties

Grenswijs.be