Stappenplan sexting in scholen en organisaties

Een jongere in je school, jeugdwerking, instelling heeft naaktfoto’s doorgestuurd. Een foto of filmpje van een leerling of jongere is verspreid onder een grotere groep. Bekijk dit stappenplan voor aanpak van sexting in scholen en andere organisaties.

De stappen volgen logisch op elkaar, maar ze kunnen elkaar ook overlappen.

Volg deze stappen

1. Situeer het probleem

Waarom doen jongeren dat? Soms gebeurt het in een vlaag van woede, soms bewust om schade toe te brengen. Vaker stuurt een jongere beelden door om stoer te zijn, of omdat jongeren nu eenmaal graag dingen online delen.

De grens tussen ‘slachtoffer’ en ‘dader’ is niet altijd even scherp. Weet dat de situatie vaak complex is, en dat ook de verspreider een jongere is die kan leren uit dit incident.

Tip: Lees het online dossier over jongeren en sexting voor meer achtergrondinformatie.

2. Bepaal de ernst van de situatie

Sexy foto’s of filmpjes ongevraagd doorsturen is sowieso seksueel grensoverschrijdend gedrag. Bepaal aan de hand van de 6 criteria uit het Sensoa Vlaggensysteem hoe ernstig de situatie is.

Tip: Bekijk de 6 criteria om seksueel gedrag in te schatten.

3. Geef aandacht aan het slachtoffer

Het is belangrijk dat het slachtoffer goed omkaderd is nu, en dat niet het slachtoffer maar de verspreider als verantwoordelijke wordt aangewezen.

Het slachtoffer verdient in elk geval respect. Probeer hier op een genderneutrale manier mee om te gaan: iedereen kan slachtoffer worden van grensoverschrijdende sexting.

Deze jongere heeft een seksuele handeling gesteld in een sfeer van vertrouwen. Dat vertrouwen is nu beschaamd. Zeg niet: 'Dat had je niet moeten doen'.

Bespreek met het slachtoffer wat er precies gebeurd is zodat de situatie helder is.
Stel voor een aantal vrienden of vriendinnen aan te duiden die steun kunnen bieden.
Bekijk hoe je de foto's offline kunt halen, maar maak screenshots voor als je aangifte wil doen bij de politie.

4. Geef aandacht aan de verspreider

Zit de verspreider op dezelfde of een andere school of instelling? Of ook in jouw jeugdwerking? Kan je de verspreider contacteren en kijken of je een gesprek kan hebben met hem of haar?
Vraag de verspreider om de foto’s of filmpjes te verwijderen.
Stel de verspreider voor een aantal goede vrienden aan te duiden die steun kunnen bieden.

5. Geef aandacht aan de ouders

Bespreek eerst met de betrokkene of de ouders ingelicht moeten worden, en op welke manier. Want in sommige situaties is dat niet opportuun. In sommige gevallen kunnen de ouders heel boos zijn en zou je het kind in gevaar kunnen brengen.
Bekijk met de ouders van het slachtoffer welke hulp en informatie ze nodig hebben.
Ken je de ouders of opvoeders van de verspreider? Kan je een gesprek hebben met hen?

Tips

Gebruik het Vlaggensysteem voor Onderwijs:

Vlaggensysteem voor Onderwijs

Bekijk de begeleidingsboom (p. 19): hoe en wanneer kan je ouders betrekken?
Hoe kan je samenwerken met ouders? (p. 10)

6. Communiceer op je school of in je instelling

Verzorg de communicatie binnen de school of organisatie: overleg met de leraars of begeleiders en met de jongeren. Weeg goed af wie welke informatie moet krijgen: niet iedereen moet alles weten.
Bepaal een goede toon. Benoem het deel van het gedrag dat wel oké is en leg uit wat niet mag: foto’s misbruiken is helemaal niet oké en is zwaar grensoverschrijdend gedrag. Het is ook strafbaar voor de wet.
Communiceer duidelijk over de rol van beide partners, waarbij het duidelijk is dat diegene die doorstuurde in de fout is gegaan, niet het slachtoffer die een foto in vertrouwen deelde.
Communiceer met jongeren over de rol van de groep eromheen. Die rol is heel belangrijk, net zoals bij cyberpesten. Foto’s doorsturen doe je niet. Het is strafbaar én je verergert het probleem.

Tips

Lees in het online dossier over jongeren en sexting meer over de wetgeving.
Bekijk de begeleidingsboom in het
Vlaggensysteem voor Onderwijs
(p. 19): wat communiceer je en naar wie?

7. Communiceer met de andere school of instelling

Contacteer – als dat mogelijk is - de verantwoordelijken van de verspreider.
Probeer af te spreken met de school, instelling of jeugdwerking: hoe gaan jullie hierover communiceren met de buitenwereld, voor het geval er media-aandacht zou zijn?
Geef duiding en geef in je communicatie de juiste proporties aan, zodat je slachtoffer en verspreider kan beschermen.

8. Geef vorming aan leerlingen of leden en hun ouders

Organiseer lessen en/of een gespreksavond over veilig internet, wat je wel en niet doet online. Hier vind je adressen van betrouwbare organisaties die vorming of ouderavonden organiseren.
Vraag in de (school)communicatie ook aan de ouders om het met hun kinderen over veilig internet, seks en relaties online te hebben.

Tip: Op MediaNest.be vinden ouders (en begeleiders) nog tips over jongeren, seks en relaties online.

9. Overweeg: aangifte doen bij de politie of niet?

De jongere in kwestie kan aangifte doen bij de politie als de jongere dat wil en zich klaar voelt om te vertellen wat er gebeurd is. Als de jongere daarbij ondersteuning nodig heeft, kan die contact opnemen met het noodnummer van Child Focus 116 000 of bekijk 'Een probleem op internet'.

Hoe verloopt zo’n aangifte en wat zijn de gevolgen?

Als het slachtoffer zich klaar voelt om met het incident naar de politie te gaan, heet dat officieel ‘klacht indienen’. Als jij inschat dat de ouders best worden ingelicht, kunnen zij meegaan naar het politiebureau. Hun aanwezigheid of toestemming is echter niet vereist wanneer de jongere zelf achter de beslissing staat. Als het slachtoffer minderjarig is volgt gewoonlijk een audiovisueel verhoor.

Dit verhoor wordt afgenomen door een hiervoor getrainde politiemedewerker en wordt gefilmd (om te vermijden dat een minderjarig slachtoffer meermaals zijn traumatische ervaring zou moeten vertellen). Het slachtoffer heeft dan recht op de aanwezigheid van een vertrouwenspersoon, maar dat is niet verplicht.

Wat als het slachtoffer zelf niet naar de politie wil stappen?

Als het slachtoffer zelf niet naar de politie wenst te stappen, maar jij vanuit de organisatie er echt de nood van inziet, kan je zonder het slachtoffer contact opnemen met de politie om een verklaring af te leggen. Dit heet dan officieel ‘aangifte doen’. Nadien zal het slachtoffer waarschijnlijk gecontacteerd worden voor een verhoor.

In beide gevallen neem je best de bewijzen mee. Het is belangrijk te weten dat eens de aangifte of de klacht is gebeurd, de procedure enkel kan worden afgerond door het Openbaar Ministerie (Parket) of de rechter. De ouders van het slachtoffer zullen (met discretie) worden ingelicht en waarschijnlijk wordt de verspreider uitgenodigd voor verhoor.

Wat gebeurt er met de verspreider?

Als de verspreider minderjarig is, dan heeft hij volgens de wet een 'als misdrijf omschreven feit' of MOF gepleegd. De jeugdrechter kan een sanctie opleggen.

10. Evalueer en stuur bij

Evalueer achteraf, kijk met de betrokkenen hoe dit gelopen is. Wat kan je meenemen in een procedure voor andere gevallen en in preventie?
Kijk op Vlaggensysteem.be hoe je seksueel grensoverschrijdend gedrag kan vertalen naar je beleid in de toekomst.
Hoor bij de ouders en bij het slachtoffer hoe het gegaan is, nazorg kan zorgen voor goede afronding.
Bekijk wat dit incident vertelt over deze jongeren, zowel verspreider, slachtoffer(s) als de jongeren eromheen. Welke kennis of vaardigheden missen ze? Aan welke attitudes kan je werken? Dat zet de lijnen uit voor de verdere aanpak.

Tip: Grenswijs.be is een gids om een beleid voor je school of organisatie uit te tekenen.