Na het beoordelen van de criteria van het Sensoa Vlaggensysteem wordt een vlag met een kleur aan een situatie toegekend. Het bepalen van de kleur van een vlag is geen optelsom van de 6 criteria. De criteria zijn een hulpmiddel om het gedrag onderbouwd en neutraal in te schatten, en om het gedrag beter te onderzoeken en te observeren.

Snel naar

    Groene vlag: aanvaardbaar seksueel gedrag 

    Er is sprake van aanvaardbaar of normaal seksueel gedrag als: 

    • er duidelijk wederzijdse toestemming is;  
    • er geen enkele vorm van druk of dwang is; 
    • alle betrokkenen gelijkwaardig zijn;  
    • het gedrag bij minstens een deel van de leeftijdsgenoten voorkomt of het functioneringsniveau oké is; 
    • het gedrag niet aanstootgevend is voor anderen en er voldoende privacy is; 
    • het gedrag niet schadelijk is voor wie het gedrag stelt en de anderen.  

    Gedrag dat een groene vlag krijgt, noemen we ook gezond en positief seksueel gedrag. 

    Hoe reageren bij een groene vlag?

     

    Gele vlag: licht seksueel grensoverschrijdend gedrag 

    Er is sprake van licht seksueel grensoverschrijdend gedrag als: 

    • er geen duidelijke wederzijdse toestemming is of het gedrag niet helemaal aanvaardbaar is, of / en;  
    • er lichte dwang of druk gebruikt wordt en er geheimhouding afgedwongen wordt, of / en; 
    • er sprake is van lichte ongelijkwaardigheid op het vlak van leeftijd, maturiteit, intelligentie, gezagspositie of / en; 
    • het gedrag niet helemaal past bij de leeftijd en ontwikkeling en het functioneringsniveau, of / en; 
    • het gedrag licht aanstootgevend is, of / en; 
    • het gedrag niet helemaal past binnen de context of er een klein risico voor de privacy is, of / en;  
    • het gedrag licht zelfbeschadigend of schadelijk is voor anderen. 

    Licht seksueel grensoverschrijdend gedrag is niet uitzonderlijk want grenzen verkennen en uitdagen hoort bij de persoonlijke ontwikkeling van kinderen, jongeren en volwassenen.  

    Hoe reageren bij een gele vlag? 

     

    Rode vlag: ernstig seksueel grensoverschrijdend gedrag 

    Er is sprake van ernstig seksueel grensoverschrijdend gedrag als: 

    • er geen duidelijke toestemming van alle betrokkenen is of het gedrag duidelijk onaanvaardbaar is of / en; 
    • er gebruik gemaakt wordt van dwang, geweld, druk, manipulatie, chantage of macht om seksueel contact af te dwingen of / en; 
    • de betrokkenen niet kunnen weglopen van de situatie en er mogelijks geheimhouding wordt afgedwongen of / en; 
    • er sprake is van een grote ongelijkwaardigheid tussen de betrokkenen of / en; 
    • er zekerheid is dat het gedrag niet past bij het ontwikkelings- of functioneringsniveau van de betrokkenen of / en; 
    • het gedrag niet past in de context, als er toeschouwers zijn of er geen privacy is of / en;  
    • het gedrag beledigend of kwetsend is voor de betrokkenen of / en;
    • het gedrag fysieke, emotionele of psychologische schade veroorzaakt. 

    Ook herhaald licht seksueel grensoverschrijdend gedrag krijgt de kwalificatie van ernstig seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat geldt ook voor gedrag dat in ernstige mate beschadigend of schadelijk is voor alle betrokkenen.  

    Hoe reageren bij een rode vlag?

     

    Zwarte vlag: zeer ernstig seksueel grensoverschrijdend gedrag 

    Er is sprake van zeer ernstig seksueel grensoverschrijdend gedrag als:  

    • er duidelijk geen toestemming is van alle betrokkenen of het gedrag duidelijk onaanvaardbaar is of / en;  
    • het seksueel contact met dreigementen, agressie, geweld of geheimhouding afgedwongen wordt of / en; 
    • er een grote ongelijkwaardigheid en afhankelijkheid is tussen alle betrokkenen of / en; 
    • het gedrag totaal niet past bij het ontwikkelings- of het functioneringsniveau van de betrokkenen of / en; 
    • het gedrag zwaar aanstootgevend is en niet in de context past of / en; 
    • het gedrag zware fysieke, emotionele of psychologische schade veroorzaakt of / en; 
    • er al eerder sprake was van ernstig grensoverschrijdend seksueel gedrag en er toen op een gepaste manier werd tussengekomen. De betrokkene zou dus moeten weten dat dit ernstig grensoverschrijdend gedrag is. 

    Ook herhaald ernstig seksueel grensoverschrijdend gedrag krijgt de kwalificatie van zeer ernstig seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het gevaar en de gevolgen kunnen zeer groot zijn.  

    Hoe reageren bij een zwarte vlag?

     

    Hoe geef ik een vlag? 

    1. Beoordeel het gedrag van elke persoon apart. 
    2. Start altijd met het doorlopen van de 6 criteria voor een objectieve beoordeling.  
    3. Een vlag kan veranderen door de combinatie van criteria of doordat een factor een situatie verergert zoals bijvoorbeeld:  
      • de mate van intimiteit; gaat het om incidenten met aanrakingen (‘hands on’) of zijn de incidenten enkel van visuele of verbale aard (‘hands off’)? 
      • de frequentie; is het éénmalig of herhaald gedrag? 
      • de mate waarin de pleger zich bewust zou moeten zijn van de grenzen die hij of zij overschrijdt en van de gevolgen voor het slachtoffer. 
    4. Vergelijk de situatie met een uitgewerkt voorbeeld van het Sensoa Vlaggensysteem. 

    Valkuilen bij het geven van een vlag  

    ‘Dat kan toch niet!’
    Personen beoordelen de situatie soms enkel vanuit hun emoties of verontwaardiging en veranderen de kleur van de vlag volgens hun gevoel. Dit doe je beter niet. Het Sensoa Vlaggensysteem biedt je criteria aan om objectief te oordelen. Je kan deze criteria gebruiken om tot de kleur van een vlag te komen, los van je eigen emoties en eventuele verontwaardiging. 

    ‘Dat mag hier niet!’
    Personen geven soms een kleur aan een vlag volgens de geldende regels of beleid binnen een organisatie, bijvoorbeeld: ‘Dit gedrag kunnen we hier niet toelaten. We gaan het verbieden en dus krijgt het gedrag een rode vlag’. Of: ‘In zo’n geval geven we een straf. Het gedrag krijgt dus een zwarte vlag’. Dit is niet de bedoeling van het Sensoa Vlaggensysteem. Hoogstens kan een groene vlag geel worden omwille van bijvoorbeeld een onveilige context.

    ‘We hebben hier een rode vlag-persoon!’
    Soms worden vlaggen aan personen gegeven in plaats van aan een situatie of gedrag. Zo worden vlaggen categorieën van personen en dat is niet de bedoeling. Het is niet omdat iemand gedrag vertoont dat met een gele of rode vlag wordt beoordeeld, dat dit opnieuw zal gebeuren als er op een gepaste manier wordt bijgestuurd. 

    ‘Wat met het slachtoffer, want dat gedrag is ook niet helemaal oké?’
    Het gedrag van plegers kan een bepaalde vlaggenkleur krijgen, terwijl het gedrag van andere betrokkenen of slachtoffers een andere vlaggenkleur kan krijgen. Je maakt dit best duidelijk aan alle betrokkenen. Geef genoeg aandacht aan het slachtoffer. Maak duidelijk dat de gegeven vlag over het gedrag van de pleger gaat, niet over het slachtoffer.
    Enkele voorbeelden van reacties:

    • ‘Niet jij, maar de ander is verantwoordelijk.’ 
    • ‘Niet jij, maar de ander moet zijn gedrag veranderen.’ 
    • ‘Deze vlag zegt niets over jouw gedrag.’ 
    • ‘Je kan zelf een ander gevoel hebben, wij luisteren naar je beleving.’ 
       

    Bekijk zeker ook