Deze tips & tricks helpen je om het Vlaggensysteem aan te passen aan culturele of organisatorische noden.
Zo kan je als professional of organisatie het Vlaggensysteem vrij gebruiken binnen verschillende culturen en sectoren zoals zorg, onderwijs, maatschappelijk werk en sport.
Snel naar
Basisinzichten van seksuele ontwikkeling
Alvorens je start met het gebruik van het Sensoa Vlaggensysteem als professional, dienen er een aantal basisinzichten verworven te zijn. Het is belangrijk om als professional kennis te hebben van de gedragingen, gevoelens en gedachten die voorkomen in de seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren. Elke levensfase (van baby tot volwassene) gaat gepaard met specifieke gedragskenmerken en met seksueel getint gedrag. De seksuele ontwikkeling is immers een levenslang en stapsgewijs proces. Basiskennis hiervan is nodig om aan de slag te gaan met het Vlaggensysteem. Een goed zicht op de seksuele ontwikkeling van je doelgroep helpt om hun seksueel gedrag beter in te schatten (is het oké of over de grens) en er gepast op te reageren. Meer informatie over de seksuele ontwikkeling kan je in diverse talen vinden in de Standards for Sexuality Education.
Het Vlaggensysteem aanpassen naar jouw context
Het Sensoa Vlaggensysteem kan gebruikt worden door iedereen die wil meewerken aan de bevordering van de seksuele gezondheid en het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Er wordt steeds rekening gehouden met:
- het bevorderen van de seksuele gezondheid en seksuele rechten;
- de rechten van het kind en de universele mensenrechten.
Het Vlaggensysteem is een wetenschappelijk onderbouwd instrument dat consistent moet worden toegepast. Toch is er flexibiliteit om rekening te houden met de organisatorische en culturele behoeften van een organisatie en culturele aanpassingen toe te staan. Het begrip culturele aanpassing verwijst naar "het systematisch aanpassen van een interventieprotocol door rekening te houden met taal, cultuur en context op een manier die verenigbaar is met de culturele patronen, betekenis en waarden van cliënten".
Het doel van de tips & tricks gids is om organisaties te helpen om problemen en uitdagingen aan te pakken wanneer ze culturele aanpassingen maken aan het Vlaggensysteem op maat van hun organisatie en organisatiecultuur.
De 8 dimensies van culturele aanpassingen
Als je het Vlaggensysteem wil aanpassen aan jouw organisatie, moet je rekening houden met alle cultuurgevoelige elementen. Dit kan voor enkele uitdagingen zorgen. Het is de bedoeling om een evenwicht te vinden tussen inhoudelijk aanpassen en de kernelementen van het Vlaggensysteem te behouden.
Het ecologisch validiteitsmodel beschrijft 8 dimensies die cultureel gevoelig kunnen liggen:
Taal:
De taal van de methode, maar ook culturele kennis en emoties. Taalaanpassingen zijn meer dan alleen een vertaling of de beschikbaarheid van het Vlaggensysteem in een taal.
Mensen:
De mensen die betrokken zijn bij het gebruik van het Vlaggensysteem (collega's, management, ouders, zorgverleners, kinderen, ...) en de personages die in het Vlaggensysteem voorkomen.
Metaforen:
De symbolen, concepten en uitspraken die voorkomen in het Vlaggensysteem. Zo zijn de kleuren van de vlaggen te vergelijken met een verkeerslicht:
- Groen: 'dit is oké',
- Geel/oranje: 'pas op, probeer je gedrag aan te passen',
- Rood: 'stop, doorgaan is gevaarlijk, dit mag niet',
- Zwart: ‘je krijgt een boete als je niet stopt voor een rood licht en geen rekening houdt met het duidelijke signaal om te stoppen’.
Inhoud:
De culturele kennis over de lokale waarden, gewoonten en tradities van een groep (land, gemeenschap, organisatie, ...) die het Vlaggensysteem zal gebruiken.
Concepten:
De concepten of criteria die het Vlaggensysteem gebruikt, moeten relevant, aanvaardbaar en begrijpelijk zijn. Begrijpen we in alle culturen hetzelfde als we spreken over wederzijdse toestemming, vrijwilligheid, gelijkwaardigheid, gepast voor het ontwikkelings- en functioneringsniveau, passend bij de context, en impact?
Doelen:
De doelstellingen van het Vlaggensysteem zijn:
- seksueel gedrag inschatten;
- dit gedrag bespreken of erover communiceren;
- op een gepaste manier op het gedrag reageren.
Methodologie:
De methodes of procedures die het Vlaggensysteem bepaalt om doelen te bereiken. Die moeten ongewijzigd blijven en omvatten:
- zes criteria: wederzijdse toestemming, vrijwilligheid, gelijkwaardigheid, passend bij het ontwikkelings- en functioneringsniveau, passend bij de context en impact);
- vier inschattingscategorieën: het gedrag is oké, moet worden aangepast, is duidelijk grensoverschrijdend of ernstig grensoverschrijdend;
- vier vlaggen;
- de normatieve lijst.
Context:
De maatschappelijke, economische, historische, religieuze, politieke en juridische realiteit van een cultuur of organisatie, maar ook de noden en ervaringen van de personen die het Vlaggensysteem gebruiken. Weet dat de waarden van het Vlaggensysteem, zoals de seksuele integriteit, in strijd kunnen zijn met de wettelijke en/of religieuze regels in een land of organisatie. Hou er ook rekening mee dat het tijd en training vraagt om vertrouwd te raken met de manier waarop het Vlaggensysteem seksuele integriteit ziet en inschat.
De 4 fases om het Vlaggensysteem in te voeren
Starten met het Vlaggensysteem in een organisatie of gemeenschap kan moeilijk zijn, omdat het gaat over een gevoelig thema zoals seksueel gedrag. Het Vlaggensysteem is een hulpmiddel, maar moet eerst ingeburgerd raken. Het moet de gewoontes en doelen van professionals meenemen om effectief te zijn.
De implementatie doorloopt vier fasen:
-
Er is nog geen plan om het Vlaggensysteem te gebruiken.
-
Er was al een eerste kennismaking met het Vlaggensysteem.
-
Er worden stappen gezet om het Vlaggensysteem in te voeren.
-
Het Vlaggensysteem wordt volledig gebruikt.
Fase 1: Er is nog geen plan om het Vlaggensysteem te gebruiken.
Er zijn geen plannen om problematisch seksueel gedrag aan te pakken. Om van deze fase over te gaan naar de volgende, kun je:
- Vertrouwen opbouwen door een veilige, stimulerende omgeving te creëren waarin iedereen zich comfortabel voelt.
- Navragen hoe mensen het probleem zien of wat hun ervaringen zijn met seksueel gedrag objectief inschatten, dit gedrag bespreken of erover communiceren en/of er gepast op reageren.
- De voor- en nadelen van het Vlaggensysteem en de implementatie ervan in jouw organisatie bespreken.
- Mensen die er niet aan denken om het Vlaggensysteem volledig in te voeren, helpen door je implementatiestrategieën zorgvuldig te plannen. Werk samen met hen een aanvaardbaar traject uit.
Fase 2: Er was al een eerste kennismaking met het Vlaggensysteem.
Organisaties en gemeenschappen beseffen dat ze hulp nodig hebben om problematisch seksueel gedrag objectief in te schatten en er gepast op te reageren. Maar ze weten nog niet zeker of ze het Vlaggensysteem willen gebruiken. Je past dan de zes criteria van het Vlaggensysteem toe om voorbeelden van onduidelijk seksueel gedrag in te schatten en te bespreken.
Om mensen, organisaties of gemeenschappen door het volledige implementatieproces te loodsen, moet je ook kunnen omgaan met tegenstrijdige gevoelens. Tegenstrijdige en gemengde gevoelens komen voor tijdens een overgangsproces en zijn normaal.
- Stel de mensen in je organisatie of gemeenschap gerust dat onzekerheden en bedenkingen normaal zijn.
- Benadruk dat je mensen in de organisatie wil helpen om eigen argumenten te ontwikkelen om het Vlaggensysteem te gebruiken.
De meeste mensen wegen automatisch de voor- en nadelen van een verandering of de implementatie van een methodiek tegen elkaar af voordat ze een keuze maken. Je kan een organisatie wel helpen om de voordelen van het Vlaggensysteem in te zien, zodat de implementatie van de methodiek vlotter verloopt. Enkele extra tips:
- Bekijk waar je organisatie zich op dit moment bevindt op de beslissingsschaal (download de volledige tips & tricks gids (pdf, 1,37 MB) voor meer informatie).
- Lijst de voor- en nadelen van het Vlaggensysteem op.
- Link de waarden van het Vlaggensysteem aan de doelen van de organisatie.
- Peil naar het begrip en de verwachtingen over het Vlaggensysteem.
- Beoordeel en bespreek de kennis, attitude en zelfeffectiviteit over seksueel grensoverschrijdend gedrag door de KAZ-vragenlijst in te vullen.
- Vergroot het draagvlak voor verandering door kleine stapjes te zetten.
Fase 3: Er worden stappen gezet om het Vlaggensysteem in te voeren.
In deze fase zijn mensen klaar om het Vlaggensysteem te gebruiken. Ze moeten de methodiek wel nog voorbereiden en de nodige culturele aanpassingen maken zodat deze past bij hun organisatie.
We doorlopen 4 stappen:
- Stap 1: bepaal de setting en betrek experten.
- Stap 2: maak voorlopige culturele aanpassingen maken aan het materiaal samen met de experten.
- Stap 3: maak culturele aanpassingen op een interactieve manier met de leden van de organisatie.
- Stap 4: maak definitieve culturele aanpassingen maken en neem het Vlaggensysteem in gebruik.
Fase 4: Het Vlaggensysteem wordt volledig gebruikt.
Je gebruikt het Vlaggensysteem nu minstens zes maanden in je organisatie. Hou er rekening mee dat niet alleen het Vlaggensysteem zelf, maar ook de culturele gevoeligheden veranderen. Ze evolueren mee met de tijd en zijn afhankelijk van de context. Blijf kritisch en denk na over het gebruik van het Vlaggensysteem:
- Beoordeel de kennis, attitude en zelfeffectiviteit van de mensen in je organisatie met de KAZ-vragenlijst.
- Herbekijk de culturele aanpassingen die je hebt gemaakt.
Gebruiksvoorwaarden en juridische aspecten Sensoa Vlaggensysteem
Het Sensoa Vlaggensysteem is vrij in gebruik door iedereen die seksuele gezondheid wil bevorderen en seksueel grensoverschrijdend gedrag wil voorkomen.
Er zijn enkele belangrijke voorwaarden verbonden aan het gebruik ervan. Zo moet onder andere het Vlaggensysteem gebruikt worden zoals het is bedoeld, is commercieel gebruik niet toegestaan en kunnen essentiële punten zoals bijvoorbeeld de criteria niet worden aangepast.
Er zijn ook juridische en wettelijke aspecten verbonden bij het gebruik van het Sensoa Vlaggensysteem. Zo houd je best steeds rekening met wetten, geldende professionele afspraken, protocollen en procedures die gelden in jouw context of land.
Lees alle gebruiksvoorwaarden voor het Sensoa Vlaggensysteem
