Kinderen stellen minder openlijke vragen over seksualiteit dan kleuters. Ze experimenteren meer met elkaar, liefst buiten het blikveld van volwassenen.
Stilaan worden vrienden en de media belangrijke informatiebronnen over seksualiteit. Ook als jongerenbegeleider of leraar kan je een belangrijke rol spelen.
Snel naar
Thema's op maat van kinderen
De meeste scholen geven vooral uitgebreide seksuele opvoeding in de laatste graad lager onderwijs. Maar ook jongere kinderen hebben al vragen over relaties en seksualiteit.
Kinderen (6-12 jaar) hebben vooral vragen over
Pas de inhoud aan aan je groep. Je vindt per thema lesinhouden en lestips.
Gebruik de leerlijnen relationele en seksuele vorming voor gewoon of buitengewoon basisonderwijs
Seksuele ontwikkeling van kinderen
Vanaf de lagere schoolleeftijd tonen kinderen minder openlijk belangstelling voor seksualiteit. Seksspelletjes en geslachtsdelen aanraken doen ze steeds minder in het openbaar. Ze richten hun aandacht vooral naar vrienden en naar de media.
7 lestips voor seksuele voorlichting aan kinderen
Tip 1: zorg voor een veilige sfeer
Zorg voor een rustige sfeer en maak de omgeving zo veilig mogelijk door goede afspraken te maken. Je kan daarvoor de PICKASOLL-regels gebruiken.
Tip 2: leer kinderen respectvol praten
Gebruik woorden die voor jou en voor de kinderen herkenbaar zijn.
- Vraag eens welke woorden ze kennen.
- Spreek af welke woorden jullie zullen gebruiken in de klas.
Zo leer je de kinderen om op een respectvolle manier met elkaar te praten over een gevoelig onderwerp. Een vaardigheid die in het secundair onderwijs extra belangrijk wordt bij relationele en seksuele vorming.
Besteed dus voldoende aandacht aan hoe de kinderen onderling met elkaar in gesprek gaan, niet enkel aan de inhoud.
Tip 3: gebruik herkenbare situaties
Gebruik alledaagse, herkenbare situaties om te praten over sociale regels en privacy. Onder de deur van de douches gluren bijvoorbeeld: mag dat? En vind je het zelf fijn als iemand dat doet?
Zo krijgen kinderen inzicht in: wanneer iets wel kan of niet, wat je kan doen of zeggen als je iets niet leuk vindt.
Tip 4: start zo eenvoudig mogelijk en ga dan in op vragen
Vertrek zoveel mogelijk van de vragen en ervaringen van de kinderen. Speel in op hun leefwereld. Dit verhoogt de betrokkenheid en zorgt ervoor dat de vorming meer op hun maat verloopt.
Elke vraag verdient een eerlijk antwoord op maat. Een eenvoudig antwoord zorgt voor geruststelling en vertrouwen, en zorgt ervoor dat kinderen later met vragen naar jou en andere volwassenen durven stappen.
Wimpel dus geen vragen af. Als je belooft om later teug te komen op een vraag, doe dat dan ook.
Tip 5: zelfde leeftijd, andere ervaringen en interesses
Er kunnen grote verschillen bestaan tussen de ervaringen en vragen van kinderen. Die verschillen worden nog groter in de puberteit.
Kinderen willen de wereld beter begrijpen, hun seksuele interesse is vooral theoretisch. Vanaf de puberteit krijgen ze seksuele gevoelens, maar seks blijft aanvankelijk iets ‘vies’ of ‘raar’ voor veel kinderen.
Tip 6: heb aandacht voor diversiteit
Diversiteit is niet enkel etnisch-culturele diversiteit, maar ook diversiteit in bijvoorbeeld geslacht, genderexpressie, seksuele oriëntatie, genderidentiteit, seksuele ervaring, gezinssamenstelling, sociaal-economische status, beperking, religie.
Lees meer over lesgeven aan superdiverse klassen
Tip 7: heb aandacht voor trauma
Een deel van de kinderen maakt seksueel grensoverschrijdend gedrag mee op lagere schoolleeftijd, vaak door een leeftijdsgenoot of een bekende. Merk je dat een kind wat van slag is tijdens de les, praat dan na de les even 1-op-1 na.
Lesmateriaal voor seksuele opvoeding van kinderen
Om relationele en seksuele vorming voor kinderen uit te werken zijn er verschillende materialen: lespakketten, spelmaterialen en beeldmateriaal zoals prentenboeken.
Hou bij de selectie van de materialen rekening met de thema's en doelstellingen die je aan bod wil laten komen.
3 tips voor je schoolbeleid
Tip 1: zorg voor een beleid op school
- Geven jouw collega’s van hetzelfde jaar ongeveer dezelfde leerstof?
- En bouwt jullie leerstof verder op de leerstof uit het vorige jaar?
- Delen jullie dezelfde visie op de leerstof?
- Reageren jullie op dezelfde manier op grensoverschrijdend gedrag?
- Kan je verontrustende signalen herkennen?
Bekijk de tips op Grenswijs.be om je beleid te scannen en een beleidsplan te maken.
Tip 2: bekijk welke doelen je moet behalen
Bekijk de onderwijsdoelen van de Vlaamse overheid
Of werk met het leerplan van je onderwijskoepel.
Heb je graag wat meer inspiratie voor je lessen? Bekijk dan onze leerlijnen per thema.
Tip 3: betrek de ouders
Ouders zijn benieuwd naar wat hun kinderen leren op school. Soms zijn ze verbaasd als ze horen dat ook kleuters al leren over geslachtsdelen, waar baby’s vandaan komen en dergelijke.
Het helpt daarom om proactief en helder te communiceren.
